Dodaj nową odpowiedź

W plejadzie wymienionych tu działaczy poświęconych wolnej edukacji zabrakło związanego wielokroć z myślą anarchistyczną Henryka Goldszmita - Janusza Korczaka. Zaprzyjaźnionego za młodu z warszawskim anarchistą Licińskim. Podczas swoich podróży odwiedza Paryż i zapewne La Ruche Sebastiana Faure. Jej żywy odbicie możemy odnaleźć na kartach " Szkoły Życia" wydanej przez Goldszmita na łamach " Przeglondu Społecznego" 1907 i " Społeczeństwa" 1908. Korczak był prekursorem działań na rzecz praw dziecka, całkowitego równouprawnienia dziecka, wprowadził samorządy wychowanków, które miały prawo stawiać przed sądem swoich wychowawców. Co dla jednych jest dowodem na to, że wyprzedził on w pedagogice swoją epokę, dla innych wpisuje się znakomicie w rozkwitający na początku XX wieku wolnościowy nurt edukacyjny. Osobiście nie mogę sobie wyobrazić, że Korczak nie był na bieżąco z dokonaniami Francisco Ferrera jego Escuela Moderna.
Nawet w dokumentach polskiej policji na liście polskich anarchistów znajdujemy Henryk Golszmit z lakoniczną adnotacją "- bada wpływ idei anarchoindywidualizmu na dzieci".
Wielokrotnie możemy się spotkać z tym, że postać i dorobek Janusz Korczaka jest inkorporowany przez różne środowiska, idee, kościoły itd nie do końca trzymające się w swych działaniach, ideach myśli swojego "mistrza". Nie chciałbym powiększać na siłę tego grona, ale czytając Korczaka i pamiętając o tym, że przez całe swoje życie publikował dla środowisk demokratyczno-postępowych, socjalistycznych postać ta odbrązawia się i staje się spójną częścią szeregów, mas walczących i marzących o nowym wolnym świecie.
Pamiętać też należy, że w tych czasach, w większości krajów cywilizowanego świata za związki z anarchizmem niejednokrotnie płaciło się życiem, zesłaniem, więzieniem. Gdy Janusz Korczak spędzał swą młodość z swym przyjacielem anarchistą Licińskim szwendając się i balując na urodzinach prostytutek z Powiśla wraz z apaszami za rozdawanie ulotek anarchistycznych 11 chłopców w wieku szkolnym zostało rozstrzelanych w Warszawskiej Cytadeli. Sam Liciński ścigany przez carską Ochronę przypłacił zdrowiem i życiem swe zaangażowanie społeczno-polityczne. Parę lat później świat obiegła informacja o aresztowaniu i egzekucji Francisco Ferrera. Polskie władze ścigały uczestników AFP, a łagry i obozy w pierwszej kolejności zapełniali anarchiści. W tych warunkach trudno oczekiwać, że zaangażowany w prowadzenie dwóch domów sierot Golszmit miałby interes w tym aby publicznie określać się jako anarchista. Jednak w szeregu jego utworów, artykułów i w całej jego idei emancypacji i prawa do szacunku dla dzieci odnajduje to wszystko co bliskie jest myśli wolnościowej, anarchistycznej po dziś dzień.
Polecam pamięci Henryka Golszmita