Dodaj nową odpowiedź

W zasadzie nie mamy przeciwnego zdania na ten temat. Nie zgodzę się jednak z nazywaniem dialektyki "myśleniem życzeniowym". U Hegla jest ona zamkniętym procesem, który prowadzi nieuchronnie do doskonałego państwa, które jest panującym status quo. U Marksa też jest determinizm i następuje zakończenie cykli budowania i rozpadania się systemów politycznych opartych na różnych systemach produkcji w nieuchronnym komunizmie. Pytanie, czy to deterministyczne przekonanie uzna się za istotę tej filozofii. Ja tak nie uważam.

Wydaje mi się, że marksizm okazał się słuszny niejako wbrew samemu Marksowi - nadal widać procesy załamywania się starych systemów rządzenia pod wpływem nowych systemów produkcji, a determinizmu w tym nie ma żadnego. Najważniejsze w dialektyce jest to, że obrazuje ona świadomość jako dzieło w budowie - efekt pracy i działań na poprzednim etapie świadomości. To próba uchwycenia świata w ruchu, która jest przeciwieństwem skostnienia i która pozostawia mnóstwo miejsca na indywidualność i wolność.