Dodaj nową odpowiedź

W Polsce dojście do władzy Mussoliniego, zostało przyjęte z sympatią i entuzjazmem, szczególnie w środowiskach nacjonalistycznych i monarchistycznych, co wynikało ze zbieżności idei politycznych pomiędzy faszyzmem a nacjonalistami i monarchistami np.antyparlamentaryzm, nacjonalizm, idea rządów elity, hierarchiczność, korporacjonizm , u monarchistów przechodząca w przekonanie, iż faszyzm powstał jako ruch w obronie monarchii i dla wzmocnienia jej suwerenności. Powstają organizacje działające na styku obozów narodowego i monarchistycznego: działające od XI 1922 do stycznia 1924 Pogotowie Patriotów Polskich* (inż. Jan Pękosławski, płk. Witold Gorczyński, gen. Jan Wroczyński, ks. Czesław Oraczewski), które proponowało premierowi rządu Chjeno-Piasta, W. Witosowi, przeprowadzenie antyparlamentarnego zamachu stanu, Obóz Monarchistów Polskich (Szymon Dzierzgowski, Mirosław Obiezierski, Henryk Olszewski), którego organ Pro Patria, nosił przez kilka lat podtytuł organ inteligencji monarchistycznej i faszystowskiej. Zakon Faszystów, Związek Faszystów Polskich (1926) z siedzibą w Poznaniu, który używał także nazwy: Związek Lechitów-Faszystów Rzeczypospolitej Polskiej, utworzone VII 1926, na bazie powstałego IV 1926 pisma Faszysta Polski,Stronnictwo Faszystów Polskich (Antoni Starodworski, Władysław de Vitt, Wacław Zaremba).

Najszerszy oddźwięk znalazł faszyzm bez wątpienia w obozie nacjonalistycznym w samym tylko przedziale czasowym 1 X 1922 do 1 III 1923, w jego półoficjalnym organie Gazecie Warszawskiej, opublikowanych zostało 60 bardzo przychylnych artykułów; pisano tam m.in., iż faszyzm jest przede wszystkim reakcją ducha narodowego przeciw międzynarodowemu socjalizmowi i bolszewizmowi , podobnie, w teoretycznym organie endecji , Myśl Narodowa przychylne faszyzmowi opinie w obozie narodowym urabiali, z jednej strony, włoski korespondent Myśli Narodowej nacjonalista i monarchista Egisto De Andreis, z drugiej zaś , czołowi polscy italianofile Stanisław Kozick i Władysław Jabłonowski , który zauważał, iż faszyzm obudził i podniecił w narodzie jego lepsze instynkty i uczucia: miłość ojczyzny, cześć dla wiary religijnej, poczucie rodzinne, zdolność ofiary i poświęcenia, umiłowanie pracy i ładu społecznego, świadomość konieczności dyscypliny i hierarchii w życiu państwowym, wreszcie dumę państwową, zarówno oni, jak i największy autorytet obozu narodowego Roman Dmowski, który wiosną 1926 przebywał w Rzymie, wiedzę o istocie i celach faszyzmu czerpali od swoich włoskich przyjaciół nacjonalistów E. Corradiniego, F. Coppoli , stąd też brało się ich przekonanie, iż faszyzm jest jedynie bardziej dynamiczną postacią i spełnieniem dążeń tradycyjnego nacjonalizmu; konsekwencją tego wrażenia było długo utrzymujące się (a wzmocnione jeszcze zawarciem przez Mussoliniego porozumienia z Watykanem) w obozie narodowym poczucie ogólnej wspólnoty celów i wartości z włoskim faszyzmem, naa gruncie tradycji łacińskiej, katolicyzmu, nacjonalizmu, antymasonizmu i antyparlamentaryzmu; swoją szczytową fazę osiągnęło ono 1926-31, wraz z utworzeniem Obozu Wielkiej Polski , który przejął pewne zewnętrzne cechy (struktura hierarchiczna, zastąpienie wyborów nominowaniem na funkcje, strój organizacyjny) partii faszystowskiej. Nie pozbawiony fascynacji dynamiką ruchu hitlerowskiego, ale świadomy zagrożenia ze strony Niemiec był stosunek polskich nacjonalistów do nazizmu.

Parafaszystowski charakter miały grupy nacjonalistyczne z lat 30. Stronnictwo Wielkiej Polski, działające w Poznaniu 4 III 1934 do 3 V 1934 pod przywództwem adwokata Michała Howorki , Obóz Narodowo-Radykalny (14 IV 1934 do 10 VII 1934), a zwłaszcza wyodrębniony po delegalizacji ONR, Ruch Narodowo Radykalny Falanga, pod wodzą Bolesława Piaseckiego zwani bepistami. Opublikowany 7 II 1937 zielony program Falangi rozwijał totalistyczną koncepcję państwa , ruch ten przyjął także faszystowską zasadę wodzostwa, totalizm ten był jednak moderowany uznawaniem nadrzędności katolicyzmu nad sferą polityki.W Obozie Narodowo-Radykalnym ABC, pojawiła się natomiast elitarystyczna koncepcja Senatu Rządzącego i zainteresowanie monarchią ogólnie rzecz biorąc, nurt narodowo-radykalny w Polsce najbliższy był takim parafaszystowskim ruchom na Zachodzie, jak belgijski Rex czy hiszpańska Falanga, a także rumuńskiemu Legionowi.

Do największych grup czysto faszystowskich w latach 30 należał założony 15 VIII 1933, zawieszony V 1935 i reaktywowany II 1937, Radykalny Ruch Uzdrowienia,wodzem owych liczących w pierwszej fazie działalności około 5500 błękitnych koszul był Józef Kowal-Lipiński .
RRU wydawał Front Polski Zbudzonej, miał też własny Centralny Związek Zawodowy Polski, w swoim programie ustrojowym nie odżegnywał się od demokracji parlamentarnej, ani nie wykluczał monarchii dziedzicznej; zdecydowanie odcinał się od wszystkich doktryn niechrześcijańskich, materialistycznych i neopogańskich.
Z RRU wyłoniły się działające od 1932 Stronnictwo Narodowo-Socjalistyczne Kazimierza Macka z siedzibą w Oświęcimiu, od 1933 Narodowo Socjalistyczna Partia Robotnicza Józefa Grałły i Władysława Kozielskiego, wydająca pisma Polska Karta i Błyskawica. W miejsce NSPR, rozwiązanej 13 VI 1934 przez Wydział Bezpieczeństwa Urzędu Wojewódzkiego, powstały 2 niezależne od siebie organizacje we IX 1934 Narodowo Społeczna Partia Radykalna zwolenników Grałły, wydająca Naszą Polskę, uznająca za rodaka tylko Polaka czystej krwi aryjsko-słowiańskiej, rozwiązana 25 II 1935 z powodu dokonanego przez jej członków napadu na stację kolejową w Gierałtowicach; oraz 1935 Narodowo Socjalistyczna Partia Miast i Wsi (wiśniowe koszule) Józefa Kojdera, dążąca do upaństwowienia wszystkich majątków, latyfundiów i całego przemysłu: jej hasłem było, Polacy nędzarze łączcie się przeciw obcym bogaczom, po aresztowaniu i skazaniu na 2 lata więzienia Grałły działacz NSPR, Alojzy Patrzak z Mikołowa, założył 28 IV 1935, z udziałem 20 osób Polską Partię Faszystowską, zmieniając potem jej nazwę na Polski Front Faszystowski; z NSPMiW wyłoniła się natomiast Polska Partia Narodowych Socjalistów Warta, założona przez oszusta finansowego, prezesa BKO Henryka Otto-Pawelskiego, która przyjęła za swój symbol słowiański kołomir, wyrażający krąg słońca zamykający zieleń pól naszych i krzyż, znak chrześcijański, obraz cierpienia ludu, okolony pękniętym łańcuchem kapitalizmu, jedynym ugrupowaniem tego typu, istniejącym poza Śląskiem i Zagłębiem, była utworzona w Warszawie 20 VI 1933 Partia Narodowych Socjalistów (zielone koszule); rodowód PNS sięga Narodowego Związku Robotniczego,; zalążkiem PNS był wydawany od VII 1932 miesięcznik Narodowy Socjalista, redagowany przez Fryderyka Fiałkiewicza, który został też prezesem partii; miała ona stosunkowo duży zasięg na bazie dawnego NZR w b. Kongresówce i w Wielkopolsce. Od XI 1937 działała neopogańska i postulującą dokonanie antykatolickiej rewolucji kulturalnej grupa Zadruga , która rozgłos zawdzięczała publicystyce, Jana Stachniuka.

* w skład Pogotowia Patriotów Polskich wchodzili członkowie monarchistyczno- faszystowskich organizacji np.Rycerze Orła Białego, Rycerze Monarchizmu,oraz faszyści ze Związku Faszystów

Neosanacyjny parafaszyzm

Obóz Zjednoczenia Narodowego (popularnie nazywany też Ozon) – organizacja polityczna tworzona na polecenie marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego od połowy 1936. Jej powstanie ogłosił płk dypl. Adam Koc w deklaracji ideowo-politycznej z 21 lutego 1937. Pomysłodawcą nazwy Obozu Zjednoczenia Narodowego był Ferdynand Goetel.

Organizacja ta była oskarżana o tendencje faszystowskie i antysemickie. Oznakami tego były m.in. fakty, iż Żydzi nie mogli być członkami organizacji oraz nawoływanie do bojkotu handlu żydowskiego.
OZN kierował początkowo płk Adam Koc, a następnie gen. Stanisław Skwarczyński.