Dodaj nową odpowiedź

"Marks musiałby dziś przyznać rację w tym względzie Bakuninowi, co zniosłoby większość istotnych różnic pomiędzy nimi."

Oj już daj spokój XaViER z tym mitem autorytarnego Marksa. Dla niego przykładem dyktatury proletariatu była Komuna Paryska, która jest inspiracją przecież też dla anarchistów. Moim zdaniem Debord dobrze podsumował konflikt Bakunin-Marks:
"Marks, wychodząc z założenia, że dwa nierozłączne procesy, to jest dojrzewanie sprzeczności ekonomicznych i postęp demokratycznej edukacji robotników, ograniczą rolę proletariackiego państwa do fazy przejściowej niezbędnej dla uprawomocnienia nowych, wyznaczonych przez czynniki obiektywne, stosunków społecznych, piętnował Bakunina i jego stronników jako autorytarną elitę spiskowców, która stawia się z rozmysłem ponad Międzynarodówką i powzięła ekstrawagancki zamysł narzucenia społeczeństwu nieodpowiedzialnej dyktatury najzagorzalszych rewolucjonistów (lub tych, którzy sami się za takich podają). Nie ulega wątpliwości, że gdy
Bakunin rekrutował swoich zwolenników, przyświecała mu taka właśnie wizja: „Pośród ludowej burzy winniśmy być niczym niewidzialni sternicy, kierować rewolucją nie na mocy jawnej władzy, ale przez zbiorową dyktaturę wszystkich członków aliansu. Będzie to dyktatura wyzbyta odznaczeń, oficjalnych tytułów
czy praw, nie mająca znamion władzy i przez to właśnie potężniejsza"."

W praktyce Bakunin był bardziej autorytarny niż Marks i dlatego ten nie traktował poważnie jego wolnościowych tyrad. Oczywiście mimo krytyki biurokracji oraz zabobonnej wiary niemieckich socjaldemokratów w państwo Marks nie przewidział że dyktatura proletariatu może się stać dyktaturą nad proletariatem, ale z kolei Bakunin walił w swojej polemice w chochoła.