Dodaj nową odpowiedź

Tu nie chodzi o jakieś trzy systemy, tylko o pewne globalne zjawisko cywilizacyjne historycznie porównywalne chyba tylko z przypadkiem klasycznej kultury helleńskiej. Emancypacja mieszczaństwa, która pociągnęła za sobą względną emancypację innych klas, oparcie świadomości społecznej na klasie średniej, masowa edukacja, przemiany kulturowe, które wyłoniły romantyzm... I stąd się wszystko dopiero wzięło, łącznie z anarchizmem. W przeciwnym wypadku pozostają ci jakieś religijne majaki o "wspólnocie". Nie można oświecenia tak za burtę wyrzucać, tak jak nie można uciec od samego siebie. To nie takie proste. Przeczytaj sobie Foucaulta tekst o Oświeceniu - dzisiejsi "krytycy oświecenia" są jego kontynuatorami. Albo "Filozoficzny dyskurs nowoczesności" Habermasa - klasyczni myślenie też dostrzegali ambiwalencje oświecenia.
Poza tym ludzie w Polsce często mylą oświecenie w sensie właściwym (projekt cywilizacyjny, który trwa do dziś począwszy już gdzieś od XVI wieku) z oświeceniem w znaczeniu literacko-podręcznikowym (epoka sprzed romantyzmu). Jeżeli już powołujesz się na H. I A., to oni mieli na myśli to pierwsze znaczenie - czytaj: ramy racjonalności zachodniej cywilizacji w ogóle.
A jeżeli uważasz, że totalna entropia świadomości w skali globalnej jest lepsza niż jakiś przemyślany uniwersalistyczny racjonalizm, to pamiętaj, że na takiej zasadzie ludzie mogą się kiedyś obudzić w niezłym bagnie - porozbijani na skofliktowane grupki, ogłupieni i zarządzani przez specjalistów przy pomocy religii, reklamy i czego tam jeszcze. Coś jak powrót do ery upadku Cesarstwa Rzymskiego, tylko że w mega skali i przy znacznie lepszych środkach do prowadzenia wojen.

Co do myśli filozoficznej, to różnie bywało: jak zwykle miewała ona znaczenie ambiwalentne - po części dążyła do aliansu z władzą, a po części miała bywała wyrazem dążeń emancypacyjnych epoki, dotyczy to zwłaszcza największych myślicieli.