Albert: Rady

Pierwsza część piątego rozdziału książki Michaela Alberta "Ekonomia uczestnicząca".

Rady

Gospodarka działa dzięki robotnikom i konsumentom, i działa dla nich. Robotnicy wytwarzają produkt społeczny, Konsumenci korzystają z niego. W tych dwóch rolach, między którymi pośrednicy alokacja, ludzie prowadzą życie ekonomiczne.

Żeby wykonywać swoją pracę odpowiedzialnie, robotnicy powinni wiedzieć, co chcieliby wnieść do produktu społecznego, zarówno sami, jak i wspólnie. Powinni zastanowić się, w jaki sposób połączyć swoje wysiłki oraz dostępne korzystać inni, Powinni być obeznani z produkcją oraz jej wpływem na siebie i innych. Powinni rozważać swoją sytuację i preferencje produkcyjne w świetle wpływu ich decyzji na tych, którzy konsumują ich produkty.

Z kolei konsumenci, żeby odpowiedzialnie korzystać z produkcji, powinni zastanowić się, co chcieliby otrzymywać z produktu społecznego, czy to indywidualnie, czy wspólnie 0 z rodzinami, sąsiadami, czy innymi ludźmi. Muszą zastanowić się z czego się domagać, żeby jak najbardziej polepszyć swoje życie, biorąc przy tym pod uwagę wpływ swoich decyzji na wytwarzających produkty. Powinni bezpośrednio oceniać swoje życzenia i warunki, w jakich żyją oraz starannie przemyśleć możliwe konsekwencje różnych opcji konsumpcji,jakie mogą wybrać. Powinni rozważyć konsekwencje swojej działalności konsumpcyjnej w świetle ewentualnych niekorzystnych rezultatów, jakie może ona wywołać u ludzi wykonujących wymaganą pracę.

W dalszych rozdziałach zastanowimy się, w jaki sposób robotnicy i konsumenci otrzymują potrzebne informacje, jakimi motywami kierują się przy podejmowaniu decyzji oraz jakie środki otrzymują na swoją konsumpcję. Tutaj jednak zajmiemy się podstawowym pytaniem – w jakie struktury lokalne zorganizowani są robotnicy i konsumenci?

W przeszłości, podczas przewrotów ekonomicznych, robotnicy i konsumenci bardzo często organizowali się w ciała zbiorowe, których celem było wpływanie na wyniki ekonomiczne. Zazwyczaj nazywa się je radami robotniczymi i konsumenckimi. Takiej nazwy będziemy używać do opisania narzędzi, za pomocą których ludzie w gospodarce uczestniczącej wyrażają swoje preferencje ekonomiczne, ustalają oraz prowadzą większość swojej codziennej działalności gospodarczej.

RADY ROBOTNICZE

Partycypacyjny zakład pracy jest kierowany przez radę robotniczą w której wszyscy robotnicy mają takie same ogólne prawa i obowiązki, jeśli chodzi o podejmowanie decyzji. W razie potrzeby tworzone są mniejsze rady dla grup i jednostek roboczych oraz pomniejszych działów. Większe rady powstają w działach, całych zakładach pracy i branżach.

To, jak ludzie organizują się w grupie roboczej, działającej w ramach planu, dotyczy niemal wyłącznie ich samych – funkcjonują zatem jako jednostka przy podejmowaniu tej decyzji. Dotyczy to różnych poziomów, od zespołów i projektów, przez jednostki i działy, po większe rady dla całych zakładach pracy, branży, a nawet robotników w ogóle. Rady zajmują się różnymi zagadnieniami, przestrzegając normy, mówiącej, że wpływ na decyzje powinien być proporcjonalny do tego, jak dotyczą one tych, którzy je podejmują.

Decyzje rad są czasem podejmowane większością głosów, ale w wypadkach, kiedy oznaczałoby to przyznanie wszystkim ich członkom równego wpływu na decyzję, która dotyczy ich w nierównym stopni, rada stosuje inne procedury z różnymi stopniami zgody wymaganymi do jej podjęcia, z udziałem różnych podmiotów itd. Pozostawiając decyzje dotyczące w największym stopniu części robotników tylko tej części i jej radom, przyznając prawo do największej inicjatywy w decyzjach tym, których decyzje te dotyczą w największym stopniu, a także równoważąc albo inaczej organizując procedury głosowania tak, by odzwierciedlały zróżnicowany wpływ skutków decyzji, rady robotnicze starają się zbliżyć jak najbardziej do samorządu (dokładniej zajmiemy się tym problemem później).

Oczywiście nie obejdzie się bez debat w samych radach robotniczych w kwestii najodpowiedniejszego uczestnictwa i systemy głosowania, a tym bardziej podejmowania decyzji. Żadne podejście do podejmowania decyzji nie będzie też uniwersalne. Żeby zrozumieć, co robotnicy czynią w radach, jakie pobudki i motywy nimi kierują, z jakich informacji korzystają oraz jakie decyzje podejmują, potrzebne jest lepsze zrozumienie innych instytucji gospodarki uczestniczącej. Zatem będziemy musieli z tym poczekać jeszcze kilka rozdziałów. Sednem jest tutaj to, ze w sytuacji, w której każdy robotnik jest zainteresowany istnieniem samorządu i żaden nie ma dysproporcjonalnej władzy, są podstawy, żeby sądzić, iż rady robotnicze będą sprzyjać takim strukturom decyzyjnym i sposobom delegowania odpowiedzialności. Albo inaczej – będzie tak, o ile nne elementy gospodarki nie będą narzucać odmiennych norm, takich jak te, które zostałyby narzucone przez korporacyjny podział pracy i rynki, a zamiast tego będą sprzyjać osiągnięciu pożądanych celów.

RADY KONSUMENCKIE

W gospodarce uczestniczącej głównymi narzędziami organizacji konsumentów, tak samo jak robotników, są rady. Każda osoba, rodzina czy inna komórka społeczna może stanowić najmniejsze rady tego typu, a także wchodzić w skład większej dzielnicowej rady konsumenckiej. Każda rada dzielnicowa należy z skład większej dzielnicowej rady konsumenckiej. Każda rada dzielnicowa należy z kolei do federacji rad, obejmującej okręg miasta albo wiejską gminę Każda rada okręgowa należy do miejskiej rady konsumenckiej (albo najpierw do rady obejmującej kilka okręgów, a dopiero potem miasto); każda rada miasta czy krajowy (ewentualnie najpierw do regionalnej, a potem krajowej). Ta federacja demokratycznych rad organizuje konsumpcję, tak jak federacja demokratycznych rad robotniczych organizuje produkcję.

Taka struktura różnych rad konsumenckich jest wprowadzona po to, żeby uwzględnić fakt, iż różne rodzaje konsumpcji dotyczą różnych grup ludzi w różny sposób. Kolor mojej koszuli to sprawa ludzi mieszkających w tym bloku, a może też paru innych. Jakość urządzeń na placu zabaw to sprawa całej dzielnicy. Ilość książek w bibliotece i nauczycieli w szkole średniej dotyczy wszystkich mieszkańców dzielnicy. Rozkład jazdy, punktualność autobusów i metra dotyczy przede wszystkim mieszkańców dzielnicy. Składowanie odpadów dotyczy wszystkich województwa obszarze dorzecza danej rzeki. “Prawdziwe” bezpieczeństwo narodowe dotyczy wszystkich mieszkańców kraju, a ochrona warstwy ozonowej dotyczy całej ludzkości – co oznacza, że wybór dezodorantu, w odróżnieniu od wyboru koloru mojej koszuli, tu sprawa nie tylko moja i moich najbliższych.

Uniemożliwianie uczestniczenia w decyzjach i konsumpcyjnych wszystkim tym, których one dotyczą, oznacza nie tylko brak samorządności. Jeśli nie uwzględnia się preferencji niektórych, osób, oznacza to brak efektywności w zaspokajaniu potrzeb i wykorzystywaniu potencjału. Różne “poziomy” rad konsumenckich są po to, żeby objąć pełen zakres działalności konsumpcyjnej, od najbardziej prywatnej do najbardziej publicznej. Z tym, w jaki sposób konsumenci uzyskują potrzebne informacje dotyczące dostępności towarów, a w istocie wpływ na to, co jest produkowane, a także jak podejmują swoje własne decyzje, jaki mają budżet, poczekamy, aż ogólna struktura będzie bardziej kompletna. Teraz jednak możemy powiedzieć, ze kiedy rozumiemy, iż działalność konsumpcyjna, tak samo jak działalność produkcyjna, ma w większości charakter społeczny, musimy się zgodzić, że podejmowanie decyzji w sprawie konsumpcji, tak jak i produkcji, jest partycypacyjne i sprawiedliwe. A skoro tak, można wyciągnąć wniosek, że rady konsumenckie to jeden z wartościowych komponentów całości.

Michael Albert
Ekonomia uczestnicząca. Życie po kapitalizmie
Wydawca: Bractwo Trojka
ISBN 978-83-923977-5-5
Format 148x210 mm, 324 str.
Rok wydania 2007
Oprawa miękka
Tłumaczenie: Iwo Czyż