Alexander Granach. Aktor anarchista

Alexander Granach (właśc. Jessaja Gronach)- aktor, anarchista.

Granach urodził się 18 kwietnia 1890 w Wierzbowcach (obecnie Ukraina) w wielodzietnej bardzo biednej żydowskiej rodzinie. Widząc pogłębiającą się nędzę, Alexander postanowił uciec z domu i nauczyć się zawodu piekarza. Przenosząc się z miasta do miasta, trafia do Lemburga, gdzie po raz pierwszy obejrzał spektakl, który to zainspirował go do zostania aktorem. Zarazem zostaje członkiem niewielkiej grupy anarchistycznej, składającej się głównie z rosyjskich Żydów przybyłych niedawno do Berlina, gdzie przyszły aktor pracuje w fabryce papierosów. Grupa nazwała się Arbeiter Fraint. Tworzyła komunę, dzieląc miedzy siebie domowe obowiązki, a w niedzielę organizowała “Koło Wolnomyślicieli”.

W 1905 roku w Londynie zakłada wraz z innymi anarchistami grupę teatralną. W tym czasie poznaje też czołowych anarchistów: Errico Malatestę, Piotra Kropotkina, a przede wszystkim Rudolfa Rockera.

W 1906 roku wyjeżdża do Wiednia, gdzie udziela się w teatrze yiddish, a także pracuje jako piekarz. W latach dwudziestych Granach staje się wielką gwiazdą kina niemego, grając w takich filmach jak “Nosferatu – symfonia grozy” Murnaua (rola Knocka) oraz “Braterstwo Ludów” Pabsta (rola Wilderera). Dzięki zarobionym pieniądzom wsparł finansowo obronę Sacco i Vanzettiego (anarchiści skazani na karę śmierci w sfingowanym procesie w Stanach Zjednoczonych). Zagrał także w sztuce “Staatsraeson” (,,Racja stanu”) napisanej właśnie jako obrona Sacco i Vanzettiego i krytyka amerykańskiego systemu sądwonictwa. Autorem sztuki był Erich Mühsam – anarchista, przyjaciel Granacha.

Gdy Ascaso i Durrutiemu – hiszpańskim anarchistom – groziła deportacja z Niemiec do Hiszpanii, Rudolf Rocker i inny niemiecki anarchista Augustin Souchy poprosili Alexandra o pieniądze. Rocker wspominał później: ” powiedział, po czym wyjął trzysta lub czterysta marek i rzucił je na stół. Byliśmy bardzo zadowoleni, nie spodziewaliśmy się aż tylu pieniędzy. Dobry Granach nigdy nie wiedział komu pomagały jego marki. Wszystko czego potrzebował, to świadomość, że przeznaczone są w słusznej sprawie. Resztą się nie interesował”.

Wraz z dojściem Hitlera do władzy, Aleksander uciekł do Rosji, gdzie został aresztowany przez reżim Stalina. Tylko dzięki interwencji niemieckiego pisarza Lwa Feuchtwangera został wydany Szwajcarii. Stamtąd uciekł do Stanów Zjednoczonych gdzie kontynuował pracę w filmie. Wystąpił w takich filmach jak: “Ninoczka” z Gretą Garbo czy też “Komu bije dzwon”. Co ciekawe, w późniejszych filmach hollywoodzkich, Granach często grał rolę złych nazistów. W USA także udzielał wsparcia finansowego uchodźcom przed faszyzmem i stalinizmem.

Zmarł 14 marca 1945 roku w Nowym Jorku wskutek zatoru tętnicy płucnej po usunięciu wyrostka robaczkowego. Jego autobiografia “Da geht ein Mensch” została wydana w rok po jego śmierci.

Na jesieni 2012 roku planowana jest premiera kinowego filmu dokumentalnego pt: “Alexander Granach – Da geht ein Mensch“

Artykuł pochodzi ze strony http://libcom.org/history/granach-alexander-1890-1945. Tłumaczenie na język polski i wprowadzenie nieznacznych zmian: Radykalny Kinematograf.

Źródło: http://radykalnykinematograf.wordpress.com/