Grigorij Maksimow: Moje poglądy społeczne

Grigorij Pietrowicz Maksimow urodził się 10 listopada 1893 r. w wiosce Tituszino w guberni smoleńskiej. Gdy ukończył szkołę elementarną, ojciec wysłał go do seminarium duchownego w Wlodzimierzu, pragnąc by syn został popem. Po skończeniu seminarium Maksimow uznał, że nie czuje w sobie powołania. Wyjechał do Petersburga i podjął naukę w Akademii Rolniczej. W roku 1915 otrzymał dyplom agronoma.

Od wczesnej młodości, bardzo interesował się ruchem rewolucyjnym. Ogarnęła go pasja poszukiwania nowych wartości duchowych i społecznych. Podczas studiów zapoznawał się z programami i metodami działania wszystkich rosyjskich partii rewolucyjnych. W końcu zetknął się z pismami Kropotkina i Stepniaka znajdując w nich potwierdzenie wielu idei. i poglądów, do których wcześniej sam był doszedł. Kolejnym etapem jego ewolucji duchowej było zapoznanie się z dwiema pracami Bakunina, które znalazł w prywatnej bibliotece na prowincji. Wywarły one nań przemożny wpływ. Właśnie Bakunin był tym spośród postępowych myślicieli, którego poglądy miały dla Maksimowa największe znaczenie i pod którego wielkim wrażeniem pozostawał do końca życia.

Maksimow prowadził potajemną działalność propagandową wśród studentów petersburskich i wśród chłopów na prowincji. Gdy wreszcie wybuchła od dawna oczekiwana rewolucja, nawiązał kontakty ze związkami zawodowymi. Uczestniczył w działalności rad robotniczych, przemawiał na wiecach. Dla niego i dla jego towarzyszy był to okres wielkich nadziei, niestety, pogrzebanych już wkrótce po objęciu władzy przez bolszewików.

Maksimow wstąpił do Armii Czerwonej, by walczyć przeciw kontrrewolucjonistom. Kiedy jednak nowi włodarze Rosji zaczęli używać armii do celów policyjnych i rozbrajać lud, odmówił wykonywania rozkazów i został skazany na śmierć. Ocaliła mu życie solidarność i gorące protesty związku zawodowego.

Po raz ostatni aresztowano go 8 III 1921, w czasie Powstania Kronsztadzkiego. Wraz z grupą dwunastu towarzyszy został uwięziony na Tagance w Moskwie. Jedynym powodem były jego poglądy anarchistyczne. Cztery miesiące później uczestniczył w strajku głodowym, który trwał dziesięć i pół dnia, Wywołując wielkie poruszenie. Strajk zakończył się, gdy uczestniczący w kongresie Międzynarodówki Czerwonych Związków Zawodowych towarzysze z Francji i Hiszpanii zaprotestowali przeciw brutalnym metodom rządu bolszewików i zażądali uwolnienia więźniów. Reżim bolszewicki zgodził się na spełnienie żądania pod warunkiem, że więźniowie, zresztą wszyscy narodowości rosyjskiej, opuszczą swój kraj ojczysty.

W ten oto sposób Maksimow trafił do Niemiec, gdzie miałem przyjemność spotkać się z nim i stać się jednym z jego przyjaciół. Przebywał w Berlinie około trzech lat, a następnie udał się do Paryża. Tam spędził sześć albo siedem miesięcy, by wreszcie wyemigrować do Stanów Zjednoczonych.
Przez lata Maksimow napisał bardzo wiele o walce ludzkości. W rozmaitych okresach był redaktorem i współpracownikiem wielu gazet i czasopism w języku rosyjskim. W Moskwie współredagował "Gołos Truda" /"Głos Pracy"/ , a później kontynuację tego czasopisma "Nowyj Gołos Truda" /"Nowy Głos Pracy"/ .W Berlinie redagował "Raboczij Put" /"Droga robotnicza"/ - czasopismo wydawane przez rosyjskich anarchosyndykalistów. Gdy osiadł w Chicago, został redaktorem "Gołosu Trużenika" /"Głos Bobotnika"/ , z którym współpracował będąc jeszcze w Europie. Kiedy ów periodyk przestał się ukazywać, Maksimow został redaktorem czasopisma "Dieło Truda - Probużdienije" /"Sprawa Pracy - Przebudzenie"/ powstałego z połączenia dwóch innych czasopism. a wydawanego w Nowym Jorku. Tu pracował aż do śmierci. Publicystyczny dorobek Miksimowa jest obszerny i znaczący.

Jego dziełem jest również opublikowana w r. 1940 w Chicago książka. "Guillotine at Work" /..Gilotyna w robocie" bogato udokumentowana historia dwudziestu lat terroru w Rosji Sowieckiej . Napisał też pracę "Constructive Anarchism" / " Twórczy anarchizm" , wyd. w Chicago w r. 1952 i broszura "Bolshevism: Promises and Reality" / "Bolszewizm; obietnice a rzeczywistość" , Glasgow 1935, II wyd. 1937, która jest głęboką analizą działań rosyjskiej partii komunistycznej; oraz dwie broszury w języku rosyjskim: "Zamiast programu" / omówienie uchwał dwóch konferencji anarchosyndykalist6w w Rosjil i "Dlaczegoi i w jaki sposób bolszewicy wygnali z Rosji anarchistów" gdzie opowiedział o swoich i towarzyszy przejściach w Moskwie.

Maksimow zmarł na serce w Chicago 16 III 1950. Był w pełni sił. Pozostawił po sobie żal w sercach wszystkich, którzy mieli szczęście go poznać.
Był nie tylko błyskotliwym myślicielem, lecz także człowiekiem o nieposzlakowanym charakterze i szerokich horyzontach. W całej rozciągłości łączył w sobie jasność myśli i ciepło uczuć. Anarchizm stał .się dlań nie tylko walką o przyszłość, ale też nicią przewodnią całego życia, leitmotivem całej działalności. Potrafił zrozumieć cudze poglądy pod warunkiem, że ich źródłem była dobra wola i głębokie przekonanie. Jego tolerancja była równie wielka. jak uczucia przyjaźni, którymi darzył każdego spotkanego człowieka. Żył jak anarchista, ale nie wynikało to z jakiegoś poczucia nadrzędnego obowiązku. Głęboko w jego duszy tkwiło przekonanie o koniecznej Jedności tego, co .się robi z tym, co się czuje i myśli.

Rudolf Rocker

Grigorij Maksimow: Moje poglądy społeczne

POGLĄD NA KAPITALIZM

Podstawą współczesnego społeczeństwa kapitalistycznego jest zasada własności prywatnej. Na niej opiera się podział tego społeczeństwa na dwie podstawowe klasy kapitalistów i proletariat. Kapitał, narzędzia i środki produkcji są własnością pierwszej z wymienionych klas, mniej licznej. Druga, liczniejsza, pozbawiona jest tego wszystkiego, dysponując jedynie siłą roboczą, fizyczną lub duchową. Masy pracujące zmuszone są sprzedawać siłę roboczą kapitalistom poniżej jej realnej wartości. Nie wynagradzana część siły roboczej pod postacią wartości dodatkowej trafia do kieszeni kapitalistów. W rezultacie w posiadaniu kapitalistów znajdują się ogromne bogactwa podczas gdy proletariat i zbliżone doń grupy społeczeństwa żyją w znacznym ubóstwie. Opisane przeciwieństwo najjaskrawiej widoczne jest w wysoko rozwiniętych krajach kapitalistycznych. Tego rodzaju struktura ekonomiczna chroniona jest przez państwowy aparat przymusu, obowiązującą moralność i rel1gie.

Produkcja kapitalistyczna jest produkcją towarową, to znaczy, że jest przeznaczona na rynek. Rynek jest najważniejszym elementem kapitalistycznego systemu podziału dóbr. W społeczeństwie kapitalistycznym wszystko. oparte jest na zasadzie kupna i sprzedaży. Człowiek sprzedający kapitalistom swą siłę roboczą staje się rodzajem towarużywego towaru. Wyniki jego pracy, zarówno w sferze materialnej, jak i w dziedzinie nauki, sztuki i moralności, są również dobrami rynkowymi. W ten sposób nieliczna grupa wyzyskiwaczy korzysta z większości osiągnięć nauki i techniki, zbierając owoce postępu całej ludzkości

Nierówność ekonomiczna obu klas powoduje, że zasada wolnej pracy i dobrowolności umów o pracę i najmu jest korzystna tylko dla kapitalistów. Proletariat dążący do zrównania warunków obu stron trafia na przeciwdziałanie ze strony państwa, którego cele jest obrona przywilejów kapitału. Postęp naukowo-techniczny i związana z tym gwałtowna mechanizacja produkcji prowadzi do koncentracji kapitału i proletaryzacji mas ludności. Mechanizacja produkcji uniezależnia kapitalistów od siły roboczej, umożliwiając im eksploatacji elementów społecznie słabszych: dzieci, kobiet, starców. Następstwem tego jest wzrastające bezrobocie i coraz większa zależność pracy od kapitału, co prowadzi do rosnącej eksploatacji i nędzy robotników.. Współczesne technologie przemysłowe umożliwiają wyprodukowanie w krótkim czasie ilości towarów przewyższającej potrzeby całej ludzkości. Jednocześnie wiele' milionów ludzi nie może zaspokoić swych podstawowych potrzeb w zakresie jedzenia, ubrania i dachu nad głową, nie mając również możliwości wykorzystania swych sił i umiejętności, jako że bezrobocie ze zjawiska przejściowego przekształciło się w zjawisko stałe.
W tych warunkach pozbawione siły nabywczej masy pogrążają , się w coraz większym ubóstwie. Jednocześnie sklepy pełne są niesprzedanych towarów, a inne dobra niszczy się, by uniknąć obniżki cen rynkowych. Produkcja osiąga pewien stały poziom, rośnie bezrobocie, a nędza i ucisk polityczny osiągają niespotykane rozmiary. W tych warunkach demokracja burżuazyjna przekształca Się w jawną dyktaturę opartą na niekontrolowanej i despotycznej władzy policji. Dbając o wzrost swych fortun, a jednocześnie obawiając się nadchodzącego nieuchronnie kryzysu. kapitaliści intensywnie poszukują nowych rynków zbytu. Tym samym rośnie konkurencja między kapitalistami różnych krajów. Klasy rządzące różnych państw dążą do monopolistycznego podporządkowania sobie odległych rynków, wykorzystując w tym celu swoje armie i floty. Wojna zbliża się nieuchronnie. Tak też doszło do wybuchu I wojny Światowej (1914-1918). Te same przyczyny spowodowały, że jesteśmy dziś (1933) świadkami zbrojnego rabunku i masowych zbrodni dokonywanych na pokojowo nastawionej ludności Chin. Oczywiste jest, że to właśnie kapitalizm jest przyczyną wojen. Dopóki istnieje, nie będzie końca konfliktom zbrojnym.

Chaotyczna produkcja i niezorganizowane, niekontrolowane współzawodnictwo w zdobywaniu rynków zmusiły kapitalistów do utworzenia potężnych towarzystw monopolistycznych, nierzadko na skalę międzynarodową: trustów, karteli i syndykatów. Od początku XX wieku towarzystwa te mają olbrzymi wpływ na życie gospodarcze i polityczne wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Również od początku XX wieku rozwój kapitalizmu cechuje rosnąca koncentracja kapitału przemysłowego i finansowego. Innymi słowy, kapitalizm wszedł w nowe stadium, zwane imperializmem. Jedną z najważniejszych cech tej fazy jest stale rosnąca przewaga kapitału finansowego nad przemysłowym. Obecnie przewaga ta przybrała formę dyktatury banków i giełdy, inaczej mówiąc - dyktatury plutokracji. Imperializm jest najwyższym stadium kapitalizmu. Po nim nastąpi niewątpliwie proces ostatecznego upadku i rozkładu tej formacji społecznej. Współczesny imperializm Jest stadium kapitalizmu w pełni rozwiniętego, kiedy to finansjera zajmuje wszystkie kluczowe pozycje. Żyjemy w czasach, gdy kapitalizm, osiągnąwszy swe cele, wszedł na drogę upadku i rozkładu. Proces upadku rozpoczął się po I wojnie światowej, przybierając formę coraz ostrzejszych i rozszerzających się kryzysów, które w ostatnich latach ogarnęły jednocześnie państwa zwycięskie i zwyciężone. Gdy piszę te słowa /1933-1934/, ogólny kryzys systemu kapitalistycznego ogarnął prawie wszystkie kraje.

Czas trwania i uniwersalny charakter tego kryzysu nie dadzą się w żaden sposób wytłumaczyć teorią cyklicznych kryzysów kapitalizmu. Zjawiska te wskazują raczej na początek procesu wewnętrznej degeneracji tego systemu, odbijając się boleśnie na szerokich masach ludzi pracy. W przyszłości masy odczują ten upadek jeszcze bardziej drastycznie.

W r. 1929 kryzys na giełdzie nowojorskiej /wydarzenie o znaczeniu światowym/ doprowadził do bankructwa olbrzymiej liczby małych i średnich przedsiębiorstw przemysłowych. Zniszczył mnóstwo instytucji handlowych i finansowych, doprowadzając do triumfalnego zwycięstwa kapitału finansowego, który w rezultacie podporządkował sobie przemysł, handel i rolnictwo naszego kraju. Spowodowało to gwałtowny wzrost bezrobocia i katastrofalne zubożenie szerokich warstw społeczeństwa.

W rezultacie krach na giełdzie nowojorskiej doprowadził do powstania ogólnoświatowej dyktatury nielicznej grupy potentatów finansowych, zantagonizowanej wewnętrznie z powodu sprzecznych interesów mimo wewnętrznych sprzeczności i na przekór wszystkim twierdzeniom ekonomistów marksistowskich,. w kapitalizmie w nowoczesnym, imperialistycznym wydaniu stała się realna możliwość eliminacji chaotycznej, niezorganizowanej konkurencji rynkowej poprzez dokładną kalkulację potrzeb rynku. Co więcej, okazało się możliwe wprowadzenie "gospodarki planowej" (używamy tu określenia bolszewickiego) opartej na kalkulacji siły nabywczej i na "racjonalizacji produkcji". li ten sposób nie da się jednak usunąć wewnętrznych sprzeczności kapitalizmu. Aliści działania tego typu podejmowane są na coraz większą, skalę.. "Gospodarka planowa" imperializmu i owa "racjonalizacja produkcji" w oparciu o zasadę prywatnej własności i dążenie do maksymalnych zysków poprzez eksploatację mas pracujących, staje się sama przez się źródłem upadku systemu kapitalistycznego. Motorem rozwoju gospodarki kapitalistycznej jest siła nabywcza społeczeństwa, nie zaś jego rzeczywiste potrzeby. Siła nabywcza warunkuje wzrost lub spadek produkcji. spowodowany koncentracją, kapitału upadek niezliczonych drobnych i średnich właścicieli i udziałowców i powstanie w związku z tym milionowej armii bezrobotnych, którzy wcześniej byli zatrudnieni przez owych upadłych przedsiębiorców. prowadzi do znacznego spadku produkcji. Produkcja dóbr zmniejsza się proporcjonalnie do obniżonej siły nabywczej społeczeństwa, c; powoduje dalszy wzrost armii bezrobotnych i coraz większą nędzę mas.
.Kapitaliści zmuszeni są zatem do obniżania cen, by umożliwić zubożonym konsumentom nabycie wyprodukowanych dóbr. Ale każda obniżka cen bez jednoczesnego zmniejszenia zysków producenta. może , być przeprowadzona tylko poprzez zmniejszenie kosztów produkcji albo wartości produktu: To z kolei można osiągnąć przede wszystkim dzięki obniżce płac, to znaczy poprzez dalsze zubożenie mas pracujących. Innym sposobem jest unowocześnienie produkcji /mechanizacja procesów produkcyjnych/ , co prowadzi do wzrostu niezależności fabrykanta od siły roboczej. Z tego wynika jedynie dalszy wzrost liczby bezrobotnych, a tym samym spadek siły nabywczej społeczeństwa. I znowu następuje dalsze obniżenie produkcji. Pojawiają się negatywne zjawiska, identyczne z opisanymi wyżej. A zatem "gospodarka planowa" i "racjonalizacja produkcji" , których celem jest jedynie prywatny zysk, prowadzą w prostej linii do brutalnej dyktatury i koncentracji kapitału finansowego, jak również do obniżenia produkcji oraz wzrostu bezrobocia i nędzy. Reasumując, w kapitaliźmie likwidacja owych negatywnych zjawisk nie jest możliwa bez likwidacji samego systemu kapitalistycznego. Rozumując konsekwentnie dochodzimy do następującej alternatywy:

albo zupełny upadek ludzkości albo zniesienie kapitalizmu i stworzenie na jego miejsce nowego, bardziej postępowego systemu społeczno-politycznego. Innej alternatywy nie ma. Dzisiejszy system organizacji społeczeństwa zmierza do upadku, nadal stanowiąc przeszkodę w rozwoju ludzkości. Jest źródłem rozkładu społeczeństwa. Miejsce tego przestarzałego systemu jest w muzeum reliktów rozwoju społecznego.

Dni kapitalizmu są policzone. Proces jego rozkładu jest bardzo szybki. wszelkie środki zaradcze, owe rożnie określane reformy /przed którymi zresztą kapitalizm uparcie się broni/ mogą tylko przedłużyć agonię, ale nie uratują kapitalizmu. W przeszłości ratunkiem przed całkowi tym kryzysem było opanowywanie rynków kolonialnych i rynków krajów rolniczych. Obecnie większość kolonii jest już samodzielną gospodarczo i nawet konkuruje z metropoliami, a kraje rolnicze intensywnie uprzemysławiają się. Pragnąc odwlec nieuchronny koniec kraje kapitalistyczne wprowadzają wysokie bariery celne. Dla obumierającego systemu ma to znaczenie takie, jak medycyna dla zwłok.

Formy ekonomiczne określają politykę, zatem powyższy schemat znajduje zastosowanie także w interpretacji procesu rozkładu demokracji burżuazyjnej i jej przechodzenia w dyktaturę. Gospodarcza dyktatura kapitału tworzy warunki do powstania odpowiedniej dyktatury politycznej. Potwierdzeniem powyższych słów jest zjawisko degeneracji parlamentaryzmu, który przekształca się w dyktaturę jednoosobową /Włochy, Polska itd./ albo grupową /Stany Zjednoczone, Francja, Niemcy, itd./ Rządy stają się jedynie posłusznymi i uległymi narzędziami w rękach bankierów i giełdziarzy. dyktatura w jakiejkolwiek postaci jest przejawem rozkładu starego systemu społecznego, jak również próbą obrony umierającego kapitalizmu przed postępem. który mimo przeszkód toruje nam drogę
w przyszłość, stromą i wąską drogę do lepszych form zbiorowego bytu.

POGLĄD NA KOMUNIZM PAŃSTWOWY

Dzięki Rewolucji Rosyjskiej /1911-1921/, największej w historii próbie zbudowania nowego społeczeństwa, mamy obecnie możliwość obserwacji struktur komunizmu państwowego. Przykład rosyjski umożliwia nam' scharakteryzowanie i przeanalizowanie autokratycznego systemu komunistycznego.
Jedną z zasadniczych cech tego typu komunizmu jest oparcie procesu produkcji na stosunkach biurokratycznych. Wszystkie narzędzia i środki produkcji oraz dystrybucja, jak również praca i jednostka ludzka są w całkowitej dyspozycji państwa. Z kolei państwo jest własnością elitarnej klasy biurokracji. Pozostała część społeczeństwa jest sproletaryzowana, a tym samym zmuszona u o pracy w przedsiębiorstwach państwowych. Rozwój przedsiębiorstw umacnia tym samym pozycję klasy rządzącej.
Opartym na biurokracji stosunkom produkcji podporządkowane jest całe życie społeczne, z czego wynika całkowita zależność mas pracujących od państwa tzn. od biurokracji. System państwowy warunkuje podział społeczeństwa na grupy zawodowe kontrolowane przez klasę urzędników. System państwowy jest źródłem różnic ekonomicznych w społeczeństwie, jako ze płaca uzależniona jest od przydatności danego zawodu. Państwo jest źródłem przywilejów, traktującym jednostkę jedynie jako źródło siły roboczej. Interes państwa jest ponad wszystkim, stąd też masy pracujące przemieszcza się wzdłuż i wszerz kraju zależnie od aktualnych potrzeb. Kobiety i mężczyźni zmuszani są do pracy w ścisłych i rygorystycznych warunkach dyscypliny wojskowej .
W ten sposób państwo przekształca ludzi pracy w bezduszne śrubki w potężnej scentralizowanej machinie komunistycznej, śrubki, których przeznaczeniem jest przez całe życie dążyć do jednego celu -jak najlepszego wykonania aktualnych zadań ustanowionych przez państwo. Śrubki owe pozbawione są jakiejkolwiek inicjatywy, jakiejkolwiek możliwości osobistego wyboru i niezależnych działań. Warunkiem tego jest utrzymywanie stanu nierówności społecznej, co prowadzi do .wzmocnienia klasowej struktury społeczeństwa i dominacji klasy biurokratów.
Nieuniknionym skutkiem tego rodzaju organizacji społeczeństwa jest powstanie państwa policyjnego, któremu podporządkowane zostają wszystkie dziedziny życia obywateli. Scentralizowana siła państwa komunistycznego umożliwia wciągnięcie każdego pod kontrolę policyjną. Dzięki szpiegostwu śledzi się-wszystkich i wszystko. Istotą tego systemu jest likwidacja wszelkich przejawów wolności, co w prostej linii prowadzi do powstania niewolnictwa państwowego.
Nie ma w tym systemie zarówno wolności zrzeszania się , zgromadzeń, wolności nauk! i oświaty, jak również wolności osobistej i nienaruszalności mieszkań.

Rozwój tego systemu prowadzi nieuchronnie do zaostrzenia się jego wewnętrznych sprzeczności i - podobnie jak w kapitaliźmie, opartym na własności prywatnej - do walki klasowej. Walka klasowa jest tu o wiele trudniejsza, tłumi się ją z większym okrucieństwem. Doświadczenia komunizmu rosyjskiego, ocenione niezależnie od opinii jego twórców, dowodzą całkowitego bankructwa tego systemu.

Rewolucja rosyjska, rozpoczęta walką o wolność i likwidację społeczeństwa burżuazyjnego, poprzez , -prowadzenie arystokratycznej zasady wodzostwa wróciła jako "komunizm wojenny" do punktu wyjściowego czyli do kapitalizmu, a ściślej do kapitalizmu państwowego.

W wyniku bankructwa kapitalizmu państwowego w Rosji i krachu demokracji w Niemczech, a także na skutek gwałtownego rozkładu kapitalizmu na całym świecie, coraz bardziej rozwija się, ogarniając coraz to nowe obszary, walka robotników przeciw systelnowi kapitalistycznemu i jego nowej odmianie, systemowi niewolnictwa państwowego. Trzeba w tym miejscu podkreślić wielkie historyczne znaczenie walki proletariatu hiszpańskiego.

Stały postęp techniczny i wynikająca zeń koncentracja przemysłu i uspołecznienie produkcji tworzą, niezbędne warunki materialne do zniesienia kapitalizmu drogą realnej i zwycięskiej rewolucji społecznej, która jest najwyższym celem międzynarodowego ruchu anarchistycznego mas pracujących.

ISTOTA MOICH POGLĄDÓW

Uważam, że każdy uczciwy człowiek powinien walczyć ze wszystkich sił o to, by w masach pracujących nie zgasł płomień walki rewolucyjnej .Z drugiej strony , należy aktywizować masy poprzez tworzenie niezależnych i wolnych organizacji pracowniczych. Po upadku kapitalizmu winny one przejść w wyłączne władanie robotników, stając się zalążkiem nowego społeczeństwa opartego na podziale pracy.

W całej pełni zgadzam się z hasłem I Międzynarodówki: "Wolność robotników jest zadaniem samych robotników". Uważam. że droga do wolności prowadzi .przez walkę klasową. Uważam, że proletariat może zdobyć pełną wolność jedynie drogą przemocy rewolucyjnej, tzn. poprzez działania skierowane przeciw kapitalizmowi i państwu.

Wynika stąd, że jestem rewolucjonistą.

Uważam, że tylko bezpaństwowa forma społeczeństwa jest do pogodzenia z dalszym postępem ludzkości. Jedynie w takiej formie ludzkość może osiągnąć pełną wolność. Jestem zatem anarchistą. Uważam, że anarchia jako polityczny kształt społeczeństwa możliwa jest wyłącznie z zachowaniem pełnej wolności każdej jednostki, nie zaś w systemie rządów scentralizowanych.

Warunkiem wolności jest urzeczywistnienie zasady federalizacji. wynika stąd, że jestem federalistą. a dokładniej -konfederalistą.
Uważam, że federacja. o ile ma być rzeczywista i niezależna; musi składać się z samodzielnych organizacji. A zatem konieczne jest stworzenie wspólnot /komun/. Wynika z tego. że jestem komunalistą.

Anarchia i wolność społeczeństwa są nie do pomyślenia bez realizacji zasady pełnej wolności każdego człowieka. Istotą społeczeństwa jest zaspokajanie wielu różnych potrzeb jednostki ludzkiej. Indywidualne potrzeby nie powinny być w żaden sposób podporządkowywane społeczności. Osobowość jednostki, jej potrzeby. zwłaszcza zaś potrzeba wolności, jest fundamentem nowego, wolnego i twórczego społeczeństwa ludzi pracy. Wynika z powyższego. że jestem indywidualistą.
Uważam wszakże, że sama wolność polityczna nie jest wystarczająca. Rzeczywisty sens słowa wolność obejmuje także wolność ekonomiczną. Jestem głęboko przekonany. że wolność ta nie jest osiągalna bez zniesienia własności prywatnej i bez uspołecznienia produkcji wedle zasady "od każdego według jego zdolności" oraz oparcia podziału dóbr na zasadzie "każdemu według jego potrzeb". Jestem zatem komunistą.

Uważam. że anarchizm i komunizm są możliwe tylko w skali międzynarodowej. Nie wierzę w możliwość ich realizacji w jednym kraju. Jestem głęboko przekonany o konieczności zorganizowania proletariatu w międzynarodowe związki /lub stowarzyszenia/ producentów. Uważam, że tylko ukierunkowane działania oparte na międzynarodowej solidarności proletariatu mogą doprowadzić do obalenia rządów burżuazji. Jedynie międzynarodowa wspólnota ludzi pracy może spowodować ostateczny upadek obumierającego świata kapitalistvcznego.
Jestem zatem internacjonalistą, d a którego ważniejsza od narodowej jest przynależność klasowa. Tym niemniej darzę narody wielkim szacunkiem, traktując je jako formy wspólnoty kulturalnej.

Warunkiem przezwyciężenia kapitalizmu i powstania komunizmu jest przejęcie produkcji przez związki zawodowe ludzi pracy. Jestem zatem syndykalistą.
Ludzie żyją nie po to, by się nawzajem mordować, lecz po to, by żyć i tworzyć w szczęściu, dostatku i zadowoleniu, w warunkach wolności, wzajemnego poszanowania i pracy każdego dla wszystkich i wszystkich dla każdego. Ludzkość bazsprzecznie dąży do pokoju. Ale pokój nie da się osiągnąć póki istnieją rządy i kapitalizm - przyczyna ciągłych wojen. Uważam za swój obowiązek popierać pokojowe dążenia ludzkości. Ale uważam, że pokój może zapanować jedynie po zwycięskiej rewolucyjnej wojnie klasowej przeciw burżuazji. A zatem również urzeczywistnienie pokoju na świecie nie jest możliwe bez likwidacji reżimu kapitalistycznego i jego wszystkich instytucji. odrażających i haniebnych dla ludzi miłujących wolność. Jestem za zniesieniem armii i likwidacją wszelkich wydatków zbrojeniowych na całym świecie. Sprzeciwiam się militaryzmowi. z czego wynika, że jestem pacyfistą.
Historia ludzkości pokazuje. że religie zawsze sankcjonowały i usprawiedliwiały niewolnictwo i eksploatację słabych przez silnych, stawiając bogów po stronie władzy. Religia jest zatem przeszkodą na drodze dalszego postępu ludzkości. Wie widzę żadnej potrzeby istnienia moralności opartej na religii.

Uznaję etykę humanistyczną, której źródłem są tradycje i zwyczaje ludowe - najlepszy ze wszystkich system moralności. Religia jest przeżytkiem przeszłości i dlatego ją zwalczam. Wynika stąd, te jestem ateistą.
Uważam, że nadszedł już czas rea1izacji anarchizmu. Anarchizm przestaje być teorią, stając się praktycznym programem i wchodzi w twórczy okres swego rozwoju. Uczestniczę w tym ze wszystkich sił. Jestem konstruktywistą.
W anarchizmie nie jestem maksymalistą. Uważam, że anarchizm nie mógłby być urzeczywistniony od razu z uwagi na szereg obiektywnych przeszkód. Ale nie jestem jednakowoż minimalistą, traktując jako niecelowe i niezgodne z procesami historycznymi rozkładanie realizacji anarchizmu na wiele etapów odległych w czasie /jak to głoszą socjaliści/. Dlatego odrzucam "program minimum". Oczywiście, bardzo bym pragnął by anarchizm został urzeczywistniony w, całej pełni już obecnie. Jednakowoż możliwości realizacji anarchizmu należy oceniać w odniesieniu do danych warunków historycznych. W ramach anarchizmu jestem realistą.
Realizm w ocenie obecnych, nie zaś przyszłych możliwości realizacji anarchizmu zmusza mnie do kompleksowej analizy obecnych warunków historycznych. Na podstawie takiej analizy można określić możliwości i formę, w jakich powinna przebiegać realizacja anarchizmu i komunizmu w określonej sytuacji historycznej w dzisiejszych czasach konieczny byłby etap przejściowy, który można by nazwać dyktaturą wspólnoty związków zawodowych Poniżej opisuję to dokładniej.

POGLĄD NA PRZYSZŁĄ. REALIZACJĘ ANARCHIZMU I KOMUNIZMU

W przyszłej rewolucji społecznej trzeba się będzie liczyć z nierównomiernym rozwojem odziedziczonego po kapitalizmie przemysłu i rolnictwa. Z tego powodu uspołecznienie wielu prywatnych przedsiębiorstw nie będzie od razu wykonalne. Poza tym w niektórych gałęziach gospodarki, takich jak np. rolnictwo, uspołecznienie może okazać się niecelowe.

Do uspołecznienia dojrzałe będą tylko te dziedziny gospodarki, w których socjalizacja pracy nastąpiła jeszcze w kapitalizmie, nie było natomiast uspołecznienia własności. Kategoria ta obejmowałaby zatem prawie wszystkie gałęzie przemysłu wytwórczego i infrastrukturę. Natomiast od razu nie mogłyby zostać uspołecznione te działy gospodarki, jak np. niektóre gałęzie przemysłu wydobywczego, zwłaszcza zaś rolnictwo, gdzie obok indywidualnej pracy występuje także własność indywidualna. W tym przypadku przejście do komunizmu będzie wyglądało zupełnie inaczej. W przemyśle wytwórczym droga do komunizmu prowadzi poprzez uspołecznienie pracy, a następnie własności: Natomiast w rolnictwie i zbliżonych doń dziedzinach przed uspołecznieniem pracy musi nastąpić uspołecznienie własności.

Uspołecznienie własności jest działaniem rewolucyjnym i wymaga zastosowania przemocy. Bez użycia siły sukces jest niemożliwy. Natomiast uspołecznienie pracy jest procesem który wymaga odpowiednich warunków i określonego czasu. W wyniku rewolucji społecznej możliwe jest natychmiastowe uspołecznienie własności. Uspołecznienia pracy nie można dokonać od razu. Uspołecznienie pracy jest podstawowym i niezbędnym warunkiem komunizmu. Bez tego komunizm nie jest możliwy.

Z powyższego wynika, że w społeczeństwie po rewolucji społecznej istnieć będą dwa podstawowe systemy gospodarcze, wzajemnie sprzeczne: komunistyczny i prywatny. Przejściowo istnieć będzie również system spółdz~elczy. W odpowiednich warunkach społecznych gospodarka prywatna zniknie szybko i bez komplikacji. System ekonomiczny okresu przejściowego można~ zatem określić jako dualizm gospodarczy, polegający na współistnieniu komuniz- mu i gospodarki prywatnej ~ uprzywilejowaną pozycją zajmowaną przez komunizm. W oparciu o powyższe twierdzenia przedstawiam niżej B woje poglądy na społeczeństwie w okresie przejściowym.

GOSPODARCZA STRUKTURA SPOŁECZEŃSTWA

Komunistyczny system gospodarczy. Wszystkie gałęzie przemysłu, w których uspołecznienie pracy nastąpiło jeszcze w kapitalizmie, zostaną zsyndykalizowane, tzn. podporządkowane branżowym organizacjom robotniczym na zasadzie federalizmu /pozostawienie autonomii administracyjnej każdej jednostce układu organizacyjnego/. Po syndykalizacji w przemyśle zostaną wprowadzone komunistyczne stosunki gospodarcze. Przedmiotem syndykalizacji będzie cały przemysł wytwórczy, z wyjątkiem rolnego rzemiosła i chałupnictwa. Syndykalizacja obejmie również całość infrastruktury, łącznie z transportem, pocztą, łącznością, radiem, zakładami użyteczności publicznej, lecznictwem publicznym, instytucjami statystyki i planowania, oświatą, nauką, sztuką i teatrem. Obejmie również te dziedziny przemysłu wydobywczego, w których uspołecznienie pracy nastąpiło jeszcze w kapitalizmie, np. wydobywanie minerałów użytecznych /węgiel, ruda, metale/ a także lecznictwo, rybołówstwo i nowoczesne, zmechanizowane gospodarstwa rolne /gdzie nastąpiło uspołecznienie pracy/ .

System organizacyjny gospodarki komunistycznej opierać się będzie na autonomii zakładów przemysłowych przekształconych we wspólnoty /komuny/ gospoddarcze. Jego w pełni rozwinięta forma, czyli Konfederacja gospodarcza składać się bodzie z następu- jących części:

a) komórka podstawowa - autonomiczny zakład przemysłowy, czyli wspólnota gospodarcza,
b) regionalna federacja zakładów przemysłowych
c) Narodowa Konfederacja Pracy czyli Narodowa Rada Gospodarki i Kultury.

Przy ścisłym powiązaniu produkcji i konsumpcji odpowiednikiem wspólnoty gospodarczej będzie wspólnota konsumentów. Wspólnota konsumentów powstanie z wcześniej istniejących instytucji spółdzielczych, których struktury zostaną wykorzystane w celach administracyjnych i dystrybucji. Wspólnota konsumentów będzie się składać z następujących elementów:

a) komitety mieszkańców /domowe/ -podstawowe organy kontrolujące administrację i podział dóbr,
b) federacje lokalne
c) konfederacje narodowe

Wyprodukowane dobra stanowić będą wspólną własność całej wspólnoty. Wszystkim członkom wspólnoty przysługiwać będzie jednakowe prawo korzystania z wyprodukowanych dóbr. A zatem konsumpcja oparta będzie na zasadzie: "każdemu według jego potrzeb". Pełna realizacja tej zasady uzależniona będzie od aktualnych sukcesów i bogactwa wspólnoty.
A zatem Wspólnota Narodowa oparta będzie na zsyndykalizowanej produkcji wynikającej, z zasad komunistycznych stosunków między producentami.
Poza wspólnotą pozostaną pojedyncze jednostki pracujące na zasadach gospodarki prywatnej np. drobni rzemieślnicy, chałupnicy i duża liczba rolników indywidualnych.

Rzemieślnicy i chałupnicy będą objęci zasadą dobrowolnej współpracy. .Możliwość pełnego rozwoju będzie warunkować stosowanie przez nich wszelkich osiągnięć postępu technicznego. Owe dziedziny gospodarki objęte zostaną specjalnymi związkami zawodowymi na wzór zsyndykalizowanych zakładów przemysłowych i wejdą w skład Narodowej Konfederacji Pracy. Ich stosunki gospodarcze ze wspólnotą będą regulowane na tej samej zasadzie. co stosunki wspólnoty z rolnikami indywidualnymi.
Zasada współpracy obejmie także gospodarstwa indywidualne na uspołecznionych gruntach. Ziemia nie będzie mogła być przedmiotem kupna, sprzedaży i dziedziczenia. Podobnie jak to jest z zakładami przemysłowymi, również ziemia, melioracje, osadnictwo i sprawy związane z uprawą roli znajdą się w gestii odpowiedniego związku, konkretnie zaś pod zarządem związku wspólnot rolniczych, wchodzącego w skład Narodowej Konfederacji Pracy.
W okresie przejściowym w rolnictwie istnieć będą trzy podstawowe typy gospodarowania: 1. rolnictwo indywidualne, 2. spółdzielnie produkcyjne, 3. rolnictwo komunistyczne. Rolnictwo komunistyczne będzie wchodzić w skład Wspólnoty Narodowej. Oczywiście przeważać będą gospodarstwa prywatne. oparte na zasadach gospodarki prywatnej i prywatnej własności produktu pracy.
Wspólnota nie będzie utrzymywać jakichkolwiek kontaktów gospodarczych z pojedynczymi gospodarstwami indywidualnymi w okresie przejściowym. Pośrednikiem między wspólnotą i gospodarstwami indywidualnymi będą organizacje spółdzielcze. Tego rodzaju współpraca doprowadzi do pełnej integracji miliony drobnych gospodarstw. System kooperacyjny będzie miał taki mniej więcej kształt:

a) rolnicze stowarzyszenia handlowe
b) federacja stowarzyszeń rolniczych
c) najwyższa rada spółdzielczości

Spółdzielcze organizacje rolnicze będą wchodzić w bliskie stosunki gospodarcze z organami administracyjnymi i dystrybucyjnymi wspólnoty. Ze swej strony wspólnota zorganizuje bank wymiany i kredytu z regionalnymi agendami. Tam przeprowadzać się będzie wszelkie operacje związane z wymianą i kredytami /miejscowe i zamiejscowe/.

W ten sposób wszelkie nadwyżki produkcyjne rolnicy będą przekazywać swoim organizacjom spółdzielczym, które zajmować się będą ich dalszym przekazywaniem. Produkcja kierowana będzie do banku wspólnoty i jego oddziałów. Produkcja rolnicza opłacana , będzie środkami pieniężnymi lub dobrami przemysłowymi. W ten sposób zniknie rynek, spekulacja, kapitał handlowy, a wreszcie i sam handel.

Na równi z członkami wspólnoty rolnicy indywidualni będą mieli prawo bezpłatnego korzystania z transportu, dr6g, telefonów, telegrafów, radia, oświaty, opieki medycznej i innych usług publicznych świadczonych przez wspólnotę.. Z drugiej strony będą musieli dostarczać wspólnocie określonej rocznej kontrybucji w naturze. Forma i wielkość tego podatku zostanie określona na konwencji Narodowej Konfederacji Pracy. Pobieranie podatków zostanie powierzone bankowi komuny i jego agendom /w ramach wymiany towarowo-handlowej/.

Powyższy opis zawiera moje wyobrażenia o systemie gospodarczym nowego społeczeństwa które powstanie w wyniku rewolucji społecznej.

STRUKTURA POLITYCZNA SPOŁECZEŃSTWA

W sferze politycznej państwo zostanie zastąpione Konfederacją Wolnych Wspólnot składającą się z sowietów. państwowość zostanie zastąpiona komunalizmem. Rady /sowiety/ wspólnot, jak również stowarzyszenia tych rad, łącznie z konfederacją stowarzyszeń rad, nie będą wyposażone w prerogatywy stosowania jakiejkolwiek siły.
Najważniejszym, najwyższym prawem będzie zasada wolności jednostki ludzkiej i wynikająca z niej zasada dobrowolności łączenia się związków terytorialnych w narody. Tu można znaleźć jedyną drogę do właściwego rozwiązania kwestii narodowej. Polega ona na dobrowolnej jedności uwzględnieniem wszelkich różnic, a opartej na zasadach wolności i równości.

W sferze militarnej w nowym społeczeństwie możliwe będzie jedynie powszechne uzbrojenie mas pracujących. Na jego podstawie działać będzie milicja ludowa, wykorzystująca wszelkie techniczne i organizacyjne osiągnięcia nauki wojskowej. Zorganizowana w zakładach przemysłowych milicja zostanie podporządkowana wspólnotom. W czasach pokojowych, jej członkowie będą zatrudniani w procesie produkcji.

W celu zapewnienia spokoju i bezpieczeństwa publicznego, w ramach komitetów mieszkańców zorganizowana zostanie straż obywatelska. Każdy obywatel będzie w kolejności wypełniał powszechny obowiązek obrony, ściślej - samoobrony. Straż obywatelska nie będzie podlegać żadnym nadrzędnym organom.

Istniejące w dzisiejszych czasach sądy zostaną zastąpione ochotniczymi trybunałami rozjemczymi. Ciężkie przestępstwa, takie jak morderstwa i działania przeciw wolności i równości, będą rozpatrywane przez specjalnie powołany doraźny sąd wspólnoty. Instytucja sądownictwa zostanie zatem zniesiona. Zlikwidowane będą także więzien1a. Szkolnictwo, lecznictwo i -przede wszystkim - dobrobyt i wolność to środki najskuteczniej zapobiegające przestępcsości.
Reasumując. podstawą przyszłego społeczeństwa anarchistycznego będą trzy podstawowe instytucje:

a) stowarzyszenia producentów, które będą podstawą syndykalizacji produkcji i ustanowienia komunistycznych stosunków produkcji warunkujących dobrobyt,
b) stowarzyszenia konsumentów, dzięki którym dojdzie do ustanowienia komunistycznych zasad konsumpcji.
c) stowarzyszenia terytorialne będące podstawą pluralistycznej jedności na zasadach komunalizmu, czyli Konfederacji Narodów opartej na prawach wolności i równości.

Wszakże nie sądzę,. że przyszłe społeczeństwo będzie prostym odbiciem powyższego schematu. Będzie o wiele bardziej złożone. Jego struktura obejmować będzie szereg zróżnicowanych, wzajemnie powiązanych elementów, tak by zapewnić możliwość realizacji najróżniejszych oczekiwań i potrzeb wolnych ludzi.