Esperanto i anarchizm

I. Definicja

Język międzynarodowy Esperanto jest językiem planowym, który został? stworzony z myślą o międzynarodowym porozumiewaniu się. Z pośród 1000 znanych projektów języków planowych1 zachował? się jako jedyny w 100 letniej praktyce. W 1887 r. młody żydowski okulista, Ludwik Łazarz Zamenhof (1859-1917) opublikował? w języku rosyjskim pod pseudonimem Dr Esperanto pierwszy podręcznik do nauki międzynarodowego języka Esperanto. Jeszcze w tym samym roku ukazują się także wydania w języku polskim, niemieckim i francuskim. W międzynarodowym języku Zamenhofa, "Esperanto" oznacza "Nadzieję", ponieważ Zamenhof miał? nadzieję na stworzenie języka międzynarodowego do komunikowania się narodów i aby mógł? dzięki temu panować pokój na świecie. Słowo "esperanto" stało się wkrótce nazwą określającą ten język.

Dzięki swojej regularności i elastyczności, Esperanto jest językiem łatwym do nauki. Zarówno pisownia jak i wymowa jest prosta, ponieważ nie ma różnicy między wymową a zapisem. Pisownia jest regularna, gramatyka nie posiada wyjątków: różnorodnie używane przedrostki i końcówki przyczyniają się do wysokiej dokładności i wyrazistości języka. Słownictwo opiera się w większości na słownictwie łacińskim oraz na słowach germańskiego pochodzenia, które rozpowszechniły się w wielu językach. Zwykle gdy słyszy się Esperanto, ma się wrażenie, że brzmi on jak hiszpański lub włoski. Europejskie pochodzenie słów sprawia najwięcej kłopotów Chińczykom niż np. Niemcom. Esperanto jest jednak prostsze do nauczenia dla Chińczyków niż np. angielski. Związane to jest z rozległym użyciem złożeń, oraz wyrazów różnego pochodzenia, których znaczenie jest łatwe do odtworzenia ponieważ części wyrazów zależą od niezmiennego tematu wyrazu. Taki charakter ma np.: język Turków. Niemiecki np. w przeciwieństwie do tego należy do języków w których temat wyrazów nie jest nie zmienny, np.: dom- domy, pisać- pisał. Dzisiejsza rodzina językowa esperanto ma milion rozmówców. Istnieją dziesiątki tysięcy książek w języku Esperanto ( większość, to literatura oryginalna- piękna) i wciąż pojawiają się na rynku setki małych czasopism, z których wiele rozpowszechnianych jest po całym świecie. Nie ma dnia aby nie odbyły się esperanckie spotkania, posiedzenia, seminaria, konferencje, spotkania młodych, spotkania regionalne w różnych częściach świata. Poza tym wiele stacji nadaje programy w języku Esperanto, niektóre nawet codziennie.

Język Esperanto stał się codziennym językiem "Rodzinnym" w rodzinach w których rodzice mają różne pochodzenie, a których dzieci używają zarówno Esperanta, jak i języka kraju w którym mieszkają, a czasem i jeszcze jednego języka który używają jako ojczystego. Esperanto rozwija się wciąż i dopasowuje się do potrzeb wspólnoty językowej nie tracąc swej prostoty., jak każdy żywy język także przez leksykalne zapożyczenia i tworzenie pojęć z dostępnych środków językowych.

Pojęcia "język pomocny" jak i "język sztuczny" są często używane, powołując się na Esperanto. Ludzie , którzy nie znają rzeczywistego, praktycznego użycia Esperanto, okrywają w tych pojęciach błędne zrozumienie języka, jako prymitywnego, którego istnienie wyznacza intelektualna siła jego stwórcy.

Wielu rozmówców Esperanto było już od czasów świadomych, że język odpowiadający wszystkim potrzebom bytu ludzkiego może powstać tylko we wspólnym procesie. Esperanto jest językiem powstałym "z niczego" jak np.: haitańsko-kreolski. Nowy język może tylko wtedy się pojawić, gdy odpowiada pewnym potrzebom ludzkim.

Wraz z Esperantem, jako językiem porozumiewania się, Zamenhof propagował quasi religijną "miłość bliźniego"2. Ten rozproszony pomysł? bazuje na liberalno- humanistycznym sposobie myślenia, np.: wyobrażenie, że cała ludzkość jest jedną rodziną, która musi odnaleźć drogę ku sobie, albo wyobrażenie że wszystkie religie świata mają wspólne korzenie i mogą być razem zharmonizowane (zespolone). Ten pomysł był podjęty przez wielu esperantystów jako interesujący, ale wielu z nich nie było w stanie zbyt wiele osiągnąć wraz z "miłością bliźniego".

Po opublikowaniu w 1887 r. projektu w Warszawie, Esperanto rozpowszechniło się szybko, przede wszystkim na terytorium rosyjskim. Jednym z pierwszych dzieł? w tym języku było "W grobie" Nikolaja Borowko, napisane w 1892 r., opowiadające o człowieku pogrzebanym żywcem. Chrześcijański anarchista Lew Tołstoj wypowiedział się jednoznacznie za językiem Esperanto. W 1895 roku kończy się rosyjski okres języka esperanto, po tym jak jedyne pismo esperanckie "La Esperantisto" po zamieszczeniu tekstu Tołstoja tyczący się religii i moralności Prudento au kredo, traci debit na rozprowadzania pisma w Rosji, co było równoznaczne z jego całkowitym upadkiem.

Następnie nastąpił tzw. okres francuski, wraz z I Międzynarodowym Kongresem Esperanto w Boulogne-sur-Mer w 1905 r. (688 członków z 20 krajów brało w nim udział). Na tym właśnie kongresie wycofał się oficjalnie Zamenhof z ruchu esperanckiego. O postępującym rozwoju języka Esperanto miał odtąd decydować Ruch Esperancki.

W 1905 r. anarchista Paul Berthelot utworzył? jeszcze do dziś istniejące czasopismo "Esperanto". W 1908 r. Hektor Hodler utworzył? UEA- światowy Związek Esperanto, który do dziś zrzesza wszystkie organizacje esperanckie na całym świecie. Siedzibą UEA jest Rotterdam.

Do I wojny światowej esperanto rozwijało się dzięki mocnemu gronu zwolenników we Francji. Stamtąd język mógł dobrze rozprzestrzenić się na cały świat, przede wszystkim w Japonii i Chinach.

1 Autor bibliografii języków sztucznych, Piotr Stojan podaje ich blisko 700 (za: Józef Żytyński, Esperanto i esperantyści, Wiedza Powszechna, 1987) - przyp. red.II. Rozwój historyczno-ideowy1.

Ogólnie W Pradze w 1921 r. powstaje na propozycję Eugene Adam (Lanti), ruch esperancki na bazie feministycznych celów, z niezależną narodowościowo strukturą o nazwie SAT- Niezależny Narodowościowo światowy Związek Esperanto, który przyjmuje za zadanie rozpowszechnić język Esperanto na całym świecie. Siedzibą SAT jest Paryż.

Rozkwit esperanto trwał w zależności od warunków w różnych krajach- od 10 do 15 lat. Istniała także faza węgierska, która pozwoliła stać się Budapesztowi kulturalną stolicą Esperanto. Dojście do władzy totalitarnych reżimów (co doprowadziło do II wojny światowej, a w końcowej fazie do zimnej wojny) powstrzymuje rozkwit Esperanta na wiele lat. Szczególnie po wojnie świat ma do czynienia z ekspansją języków anglo-amerykańskich, co powoduje że Esperanto jest coraz mniej postrzegane.

Po raz pierwszy w 1945 r. a później w 1985 uznana zostaje przez UNESCO wartość języka Esperanto dla wymiany i kontaktów między narodami. We wrześniu 1993 r. odbył się światowy Kongres dla pisarzy esperanckich PEN, na którym uznano język Esperanto za język literacki.

Rozpowszechnienie języka Esperanto w świecie jest różnorakie, pomimo postępu w wielu krajach Azji i Afryki, język Esperanto nie ma przedstawicieli. Esperantyści zamieszkują w większej liczbie Europę. Czy ten fakt robi z Esperanta język "eurocentryczny", o czym często dyskutuje się w gronach esperanckich. Prawdziwy charakter Esperanta nie da się określić jako czysto europejski. Rozwój języka w pojedynczych krajach jak Chiny, Togo, Iran, Zair stał się fenomenalny. Ważną i aktywną rolę w ruchu esperanckim odgrywa UEA, Organizacja Młodzieży TEJO. Tak samo jak światowy związek, UEA organizuje ona coroczne kongresy i liczne inne spotkania (szczególnie godne wymienienia są Niemieckie Seminaria Międzynarodowe Esperanckiej Młodzieży).

Jedną z tendencji rozwojowych w Esperanto jest dziś "raumismo"- nazwane od fińskiego miasta Rauma, gdzie w 1980 r. odbył się kongres TEJO. "Raumismo" postrzega esperantystów jako naród "diaspory", naród w rozproszeniu. żegna się on z postrzeganiem Esperanta za język uniwersalny , a zaczyna go postrzegać jako jeden z wielu języków, którym można się posługiwać w zależności od potrzeb. Rozwój języka popierany jest przez Gremium tzw. Akademię Esperanto. Zadaniem Akademii jest troszczenie się o dalszy rozwój języka w oparciu o podstawy twórcy- Zamenhofa. Decyzje Akademii nie są wiążące, lecz wyznaczają tylko pewne linie w działaniu i mają raczej charakter dobrze przemyślanych propozycji.

Czasami pojawiają się obiekcje, że Esperanto jest seksistowskie, ponieważ podczas analizy języka spotykamy się z pochodzeniem wszystkich form żeńskich od męskich. Na pierwszy rzut oka jest trochę w tym prawdy, ponieważ przy określaniu osób w języku Esperanto, forma żeńska może być utworzona tylko przez dodanie "-in" do formy podstawowej, np.:

laboro- praca

laboristo- pracownik

laboristino- pracownica

Elementem różniącym ten język od innych, np. od niemieckiego jest to że nie rozróżnia on płci. Wszystkie słowa, które nie posiadają naturalnej płci np. krzesło, auto, nie posiadają również gramatycznej płci, co oznacza że nie ma on seksistowskiej podstawy. Trzeba jednak zauważyć, że użycie języka Esperanto w środowisku patriarchalnym może się jawić jako seksistowskie. Tak więc używanie męskiego określenia osoby jest rzadkie, ponieważ już forma osobowa postrzegana jest jako męska, tu także leży punkt krytyki że wszystkie formy żeńskie powstają z męskich. Aby zdementować ten seksizm językowy należy obchodzić się z językiem Esperanto z rozwagą.

2. Esperanto i anarchizm

Anarchiści byli jednymi z pionierów w rozpowszechnianiu Esperanta. W 1905 r. utworzono pierwszą anarchistyczną grupę Esperanto. Następnie pojawiają się inne grupy w Bułgarii, Chinach i innych krajach. Anarchiści i anarchosyndykaliści , którzy przed I wojną światową stanowili bardzo liczną grupę, utworzyli w 1906 r. Międzynarodowy Związek "Pokój- Wolność", który rozpowszechniony został przez "Socia Revuo". Związek ten zjednoczył się w 1910 r. z innym postępowym związkiem Esperantista Laboristaro. Ta wspólna organizacja przyjęła nazwę "Gwiazda Wyzwolenia". Do 1914 r. organizacja ta wydawała mnóstwo rewolucyjnej literatury w języku Esperanto, w tym także anarchistycznej. W ten sposób rozwinęła się korespondencja pomiędzy anarchistami europejskimi i japońskimi. W 1907 r. Międzynarodowy Kongres Anarchistyczny w Amsterdamie przyjął postanowienie dotyczące międzynarodowego języka Esperanto i w kolejnych latach miały miejsce kolejne postanowienia kongresu. Esperantyści, którzy brali udział w tym kongresie zajmowali się szczególnie powiązaniami międzynarodowymi anarchistów. W Niemczech język Esperanto był używany w latach 1920-33 przez Ruchu Robotniczym. W sierpniu 1923 r. Niemiecki Pracowniczy Związek Esperanto liczył 4.000 członków, nie bez powodu Esperanto było nazywane "łaciną robotników". Ruch Esperanto rozwinął wielostronną wymianę międzynarodową. Robotnicy- esperantyści należeli do różnych partyjnych, kulturalnych, socjopolitycznych ruchów istniejących w tym okresie. Przynależność do odpowiedniego związku postrzegali oni jak swoje zadanie do rozpowszechniania języka Esperanto i czynienie go użytecznym. Esperanto spełniało ważną rolę podczas Olimpiad Pracowniczych , który uważano za środek do porozumienia się między narodami. Esperanto stało także w służbie zjednoczenia kulturowego wszystkich politycznych i związkowych kierunkach Ruchu Robotniczego, jak np.: Pracowniczy Związek Sportowy, Pracowniczy Związek Samarytański. W sierpniu 1921 r. w Pradze spotkało się 79 pracowników z 15 krajów. Utworzyli oni wyżej wymienioną już SAT , która do jest do dziś aktywną organizacją antynacjonalistyczną. Swój szczytowy punkt SAT osiągnął w latach 1929-30. W tym czasie posiadał 6.524 członków w 42 krajach , w 1997 r. było ich już mniej niż 1.500. Utworzenie SAT i jej konsekwentne odgradzanie się od Mieszczańskiego Ruchu Esperanto było wynikiem ogólnego rozwoju politycznego tych czasów.

W marcu 1925 r. berlińska grupa anarcho-syndykalistów esperantystów pozdrawia II Kongres Międzynarodowego Związku Robotników (IAA) odbywający się w Amsterdamie. Mówi ona o tym, że jest ona organizacją światową, którą zorganizowali esperantyści na bazie wolnościowej. Jest to prawdopodobnie pewien przytyk dla T.L.E.S. (światowa Liga Niezależnych Państwowo Esperantystów), która została utworzona w 20-tych latach, ponieważ SAT był początkowo pod wpływem komunistów. Ostatecznie T.L.E.S. zostaje później wcielona do SAT. Szczególnie silny był esperancki ruch robotniczy w Niemczech i w ZSRR. W 1923 r. została utworzona na Ukrainie Naukowa Anarchistyczna Biblioteka Języków Międzynarodowych (ISAB), która wydawała "Etykę" Kropotkina, "Anarchizm" Borowojsa oraz inne dzieła w języku Esperanto dla czytelników międzynarodowych. Anarchistyczni esperantyści rozwijali swą działalność w tamtych czasach nie tylko na Dalekim Wschodzie, w Chinach czy w Japonii. W tych krajach Esperanto stało się bardzo popularne. Zaczęto wydawać tam nawet dwujęzyczne czasopisma. Tak też od 1913r. w Chinach wydawane jest przez Sifo (Liu Shifu) czasopismo "Głos ludu". Było to pierwsze anarchistyczne czasopismo w Chinach. Na początku informacje do czasopisma z "Socia Revuo". Także pośród japońskich esperantystów istniało wielu anarchistów i socjalistów, którzy byli wciąż prześladowani. Tak też w 1931 r. przestaje ukazywać się czasopismo "Anarchista" , po tym jak cała redakcja zostaje aresztowana. Anarchistyczni esperantyści przeżywają duże osłabienie, gdy podczas prześladowań esperantystów w Rosji w 1937 r. wielu esperantystów zostaje zamordowanych, lub zesłanych do łagrów i obozów. Esperanto odgrywa też ważną rolę podczas hiszpańskiej wojny domowej (1936-39). W latach 1936-39 tworzy się w Barcelonie ILEA (Ibera Ligo de Esperantistaj Anarkistoj), która rozprowadza tygodniowy biuletyn informacyjny CNT/FAI. Także rozgłośnia radiowa CNT/FAI nadaje programy w języku Esperanto.

Po II wojnie światowej pierwszą grupą, która podejmuje prace organizacyjne jest grupa paryska. Od 1946 r. grupa ta wydaje czasopismo "Sentatano". Kilka lat później pojawia się także w Paryżu grupa anarchistyczna. W 1981 r. dzięki inicjatywie tejże grupy, dochodzi do powstania Radio Esperanto, które do dziś nadaje jedną godzinę tygodniowo na częstotliwości Radio Libertaire. Wielu z liberalnych i anarchistycznych esperantystów zjednoczyło się w SAT-cie, której anarchistyczni członkowie tworzą tam osobną autonomicznie działającą frakcję. Grupa ta w 1969 r. rozpoczyna wydawanie "Liberecana Bulteno", które dziś nosi nazwę "Liberecana Ligilo".

3. Represje

W historii esperanto oprócz przeszkód i zniesławień dochodzi również do zakazów i prześladowań. Esperanto było postrzegane przez rządy wielu krajów jako "niebezpieczny język". Już w 1895 r. zostaje zabronione wydawanie pisma "La Esperantisto" w carskiej Rosji. W 1922 r. zostaje zabronione nauczanie języka Esperanto we francuskich szkołach. W 1935 r. zostaje wprowadzony zakaz nauczania w Niemczech na zajęciach fakultatywnych w tzw. "wolnych szkołach". W 1936 r. zostaje Esperanto całkowicie zabronione w Niemczech i w Portugalii.

Od połowy lat 30-tych zostaje zabroniona działalność SAT , a także pisma anarchistyczne w ZSRR. W skutek narastających represji stalinowskich działalność tak mocnego dotąd Ruchu Esperanto zostaje silnie ograniczona. W jednej , szybko przeprowadzonej akcji w 1937 r. wielu esperantystów zostaje aresztowanych, rozstrzelanych lub posłanych do obozów karnych. Esperanto było zabronione jako produkt "mieszczańskiego kapitalizmu i kosmopolityzmu".

Od 1938 r. zostaje zabronione na wszystkich terenach zajętych przez Niemcy. Z powodu prześladowań i zakazów Ruch Esperanto zostaje mocno osłabiony oraz rozwój międzynarodowego języka Esperanto zostaje zahamowany.Także już po wojnie w 1945 r. rozwój języka nie posuwa się do przodu. W skutek wpływów stalinowskich, Esperanto zostaje od 1949 r. zabronione w NRD. W 1950 r. obowiązuje zakaz także na Węgrzech ,a od 1952 r. w Czechosłowacji . Po śmierci Stalina w 1955 r. doszło do ponownego odżycia Ruchu Esperanto w Polsce, Bułgarii, Węgrzech, Czechosłowacji i w ZSRR. Od 1965 r. także w NRD, gdzie mogło się ono rozwinąć w kręgach kulturowych.

2 W oryginale: "Homaranismus" - przyp. red.III.

4. Relewancja Esperanta.

Relewancja w spektrum liberalności Esperanto stało się ważne dla liberalnego spektrum , który w przeciwieństwie do państw i dużych koncernów nie może pozwolić sobie na tabuny tłumaczy, a raczej musi obejść się bez służby tłumaczy, co jest o wiele sensowniejsze niż wydawanie pieniędzy na tłumaczy, gdy są one potrzebne na bardziej wartościowe projekty. Stosunki władzy ujawniają się także wśród tłumaczy podczas tzw. quasi komunikacji i z punktu widzenia anarchistycznego są bardzo problematyczne.

W końcu antynacjonalistom zostaje postawione pytanie: jak to wszystko może sprzyjać wspólnocie ludzi mówiącymi różnymi językami? Dla takiej współpracy Esperanto ma anarchistom wiele do zaproponowania. Rzeczywistością jest jednak to, że anarchiści nie przybierają tego języka intensywniej, niż inne ruchy, grupy ludnościowe. Istnieje także frakcja wolnościowa wewnątrz SAT, która wydaje kwartalnie biuletyn "Wolnościowy Łącznik". Dzięki publikacjom wielu przekładów z innych języków, niektóre pomysły mogą dotrzeć do małej, ale różnorodnej międzynarodowej publiczności. W oparciu o międzynarodowe bariery porozumienia, jeden z niemieckich anarchistów skarżył się: "Mniej lub więcej odizolowani od siebie pracujemy i walczymy bez wymieniania się zwycięstwami i porażkami. Ważną częścią składową naszej pracy powinien być ponadregionalny kontakt z ludźmi o podobnych pomysłach i celach, by móc umożliwić solidne działania." Obserwacja trafia w sedno sprawy: nasze próby by móc się włączyć w międzynarodową współpracę pozostają często w bardzo okrojonych ramach.

Jednym z głównych jest problem porozumienia językowego. Ten, kto czyta międzynarodową prasę wolnościową, spotyka się dość często ze skargami grup, które nie radzą sobie z korespondencją w języku obcym, a spotkań z tłumaczami nie są w stanie zorganizować. W czasie obecnym międzynarodowa współpraca anarchistycznych i autonomicznych grup opiera się na używaniu przypadkowo znanego języka. Funkcjonuje to tak: ktoś w grupie zna język X i w ten sposób mogą zaistnieć kontakty z ludźmi z regionu X. Zaistnienie takiego rodzaju kontaktów jest czysto spontaniczne.

W Niemczech rozpowszechniona jest znajomość języka angielskiego, co ważne jest ze względu na wymagania współpracy międzynarodowej. Zdolność językowa języka angielskiego opiera się najczęściej na wielu latach szkolnego obowiązku nauki, która bazuje na ideologicznej więzi RFN z USA. Nie dzieje się tak jednak we wszystkich częściach ziemi; angielski nie jest bowiem językiem międzynarodowym, lecz tylko rozprzestrzenionym językiem kolonialnym. Jeśli chodzi o ilość procentową, to anarchiści nie są grupą silniej reprezentowaną, niż w innych społeczeństwach. Ich postawa w ruchu Esperanto jest raczej marginalna.

5)Wspólność - relewancja podstawowa

Współpraca i łączność ponad barierami językowymi , byłaby dla wielu grup interesantów bardzo potrzebna, by móc posiadać język porozumiewania się, który byłby łatwy do nauczenia i politycznie neutralny. Inne języki jak hiszpański, francuski, angielski, rosyjski czy chiński nie są wystarczające. Dzięki Esperanto mogą powstać bezpośrednie, wielostronne kontakty, bez wiązania się z jednym określonym językiem narodowym. Powinno zostać też zaznaczone, że Esperanto jest więcej niż zwykłym środkiem do komunikacji. Dzięki temu, że nie należy do żadnego ludu i państwa i ponieważ istnieje tylko garstka dla których jest językiem ojczystym, nikt nie może zapewnić sobie roszczeń posiadania tego języka. W praktyce oznacza to duży wymiar , jeśli chodzi o równouprawnienie komunikacyjne.Esperanto pozwala także na daleko idącą równouprawnioną wspólnotę, która uskrzydla wielu esperantystów. W przypadku gdy byłoby to niewykonalne , pomoże tu porównanie: podobnie tworzy się euforia tych przeważnie wykształconych Niemców, którzy uważają się za mistrzów w posługiwaniu się angielskim. Dzięki temu są oni pod wpływem uczucia, że potrafią rozmawiać z całym światem. Lecz nagle Esperanto zabiera to uczucie oraz z tym połączone możliwości i idzie krok na przód- potrafi otwierać tak wiele drzwi, tak jakby obok angielskiego uczono się równocześnie hiszpańskiego, rosyjskiego, japońskiego, lub innych języków.

6. Podsumowanie i krytyka

Jak wcześniej już wymieniono, język Esperanto jest często określany jako sztuczny w przeciwieństwie do innych, określanych jako naturalne języki. Jak się jednak okazuje w praktyce, różnica pomiędzy językiem naturalnym i tym "sztucznym" jest nie do spostrzeżenia. Albowiem język jednego z państw narodowych ciągle poddawany jest pewnym normom. Takie języki jak niemiecki czy francuski zostały bowiem przez stulecia ukształtowane przez ustawy i liczne regulacje, oraz przez działanie masmediów. Pisarze, poeci i ludzie wynalazków wszystkich klas socjalnych mają świadomy wpływ na język. Podział na naturalny i sztuczny zamazuje się. Mimo tego wielu ludzi jest przekonanych o wyższości własnego języka.

Nie jest też przypadkiem , że język Esperanto jest traktowany jako mieszanka językowa. Musi tu zostać też nadmienione, że Esperanto od 1887 r. rozwinęło się w dużej części spontanicznie. Interesującą analizę strachu przed Esperanto podaje Claude Piron w swym dziele: "Studium psychologii reakcji". Cytując: "Esperanto występuje jako język- intruz w świecie, gdzie każdemu narodowi przypisany jest język. Esperanto pokazuje że język nie musi być prezentem minionego wieku, lecz może powstać z czystej konwencji. Dla Esperanto kryterium poprawności jest niezgodne z jego autorytetem lecz z komunikatywnym działaniem. Z tym właśnie porusza Esperanto to, co leży głęboko i to, co zazwyczaj nie widzi światła dziennego. To co związane jest zazwyczaj z porządkiem klasyfikacji języków, irlandzki, niderlandzki, francuski, czy angielski nie znajdują się według wielu ludzi na tym samym poziomie. Gdy tylko ludzie mówiącymi różnymi językami sięgną po Esperanto, aby móc się między sobą komunikować , ranga ich języków narodowych straci na swym znaczeniu."Esperanto zarzucano także bycie eurocentrycznym. Dziwnym sposobem niektórzy z krytyków często kompromitują się gdy określają angielski lub hiszpański jako język międzynarodowy. Krytyka ma jedno prawdziwe sedno: patrząc językowo- naukowo, Esperanto jest ukształtowane w wielu względach z języków indoeuropejskich. Esperanto wychodzi też z europy wschodniej i utrzymuje dziś pewne europejskie ukształtowanie. Esperanto nie przyjęło jednak indoeuropejskich impulsów w ciągu swego rozwoju. Wielu , którzy uważają Esperanto za godne poparcia zrzeka się z przyczyn pragmatycznych uczenia tego języka. Wykorzystują natomiast swój cenny czas na uczenie się jednego z "wielkich" języków. Innych zwolenników Esperanto powstrzymuje bezsilność z powodu postawienia w dzisiejszym świecie języka angielskiego na pierwszym miejscu.

Esperantystom zawsze w nauce tego języka towarzyszył idealizm. Istnieją także błędne informacje dotyczące języka Esperanto, które powodują że ludzie wierzą, że Esperanto jest zbawiennych środkiem przeciwko konfliktom i wojnom. Poza tym trafia się często na publicystów, którzy twierdzą że Esperanto nie żyje. Spekulacje na temat przyszłości języka Esperanto są zbyteczne. Powinno zostać podkreślone, że Esperanto istnieje, że Ruch Esperancki jest pod względem liczby członków stabilny i że esperanto znajduje żywe, praktyczne zastosowanie w świecie. Także pośród anarchistów.

Bibliografia

1. Deutschsprachige Quellen, auf die sich der Beitrag stü tzt:

Blanke, Detlev, Internationale Plan-sprachen, eine Einführung, Berlin: Akademie-Verlag, 1985, ISSN 0138-550 X, 408 Seiten(1997 im Buch-handel nicht mehr erhältlich).

Illustrierte Geschichte der Arbeiter-Esperanto-Bewegung, Dortmund: Fritz-Hüser-Institut, 1993, 115 Seiten.

Lins, Ulrich, Die gefährliche Sprache, Gerlingen: Bleicher Verlag, 1988. ISBN 3-88350-023-2, 328 Seiten, Preis: ca. 36,-- DM.

Piron, Claude, Psychologische Reaktio-nen gegenüber dem Esperanto, Wien: Verlag Pro Esperanto, 1992. ISBN 3-85182-005-3, 20 Seiten, Preis ca. 4,-- DM.2.

Weitere wichtige Literatur zum Thema:

Benoît, Philippe, Sprachwandel bei einer Plansprache am Beispiel des Esperanto. Konstanz: Hartung-Gorre, 1991, 362 Seiten.

Eco, Umberto, Die Suche nach der voll-kommenen Sprache, aus dem Italieni-schen von Burkhart Kroeber, Mün-chen: Beck, 1994. ISBN 3-406-37888-9.

Haupenthal, Richard (Hg.), Planspra-chen. Beiträge zur Interlinguistik, Wis-senschaftliche Buchgesellschaft Darm-stadt, 1976, ISBN 3-534-05462-8.

Janton, Pierre, Einführung in die Espe-rantologie, aus dem Französischen von Günther Becker u. Maria Becker-Meisberger. Hildesheim: Georg Olms Verlag, 1993, ISBN 3-487-06541-X. 2a, 106 Seiten, 17,80 DM.

Kolbe, Ino, Zur Geschichte des Deutschen Arbeiter-Esperanto-Bundes in Leipzig (Westsachsen), Leipzig: Landesverband Sachsen des Deutschen Esperanto-Bundes e.V., 1996, ISBN 3-00-000530-7, 135 Seiten.

Wells, John C., Linguistische Aspekte der Plansprache Esperanto, aus dem Esperanto von Günther Becker, Saar-brücken: Saarländischer Esperanto-Bund, 1987, 101 Seiten.

Weitere bibliographische Angaben sind von folgender Stelle erhältlich:

Gesellschaft für Interlinguistik e.V., Otto-Nagel-Str. 110, 12683 Berlin; Tel.: 030-5412633, Fax: 030-5456742; e-mail: blanke.gil@berlin.snafu.de. [Angaben 1998]

3. Empfehlenswerte Lehrbücher, Wörterbuch und Esperanto- Bücherkatalog:

ESPERANTO. Eine Einführung in die moderne Umgangssprache, Herbert Mayer, Wien: Pro Esperanto, 1993, ISBN 3-85182-012-6, 24 cm, 144 Seiten, Preis: 21 DM.

Esperanto, Lehrbuch der Internatio-nalen Sprache / Lernolibro de la Inter-nacia Lingvo, Zlatko Ti?ljar, Spo-menka ?timec u. a., Maribor: Inter-Kulturo, 1995, 21 cm, 65 Seiten, Preis: 7,50 DM. (Bei den zwei unten an-gegebenen Bücherdiensten lieferbar).

Kompaktwörterbuch Esperanto, E-D, D-E, Erich-Dieter Krause, Berlin: Langenscheidt, 1995. ISBN: 3-324-00607-4, 190 + 279 Seiten, rund 24.000 Stichwörter und Wendungen Preis: 29,80 DM.

Katalog des ESPERANTO-LIBRO-SERVO Berlin (wird von Zeit zu Zeit aktualisiert), Vera Tautorat, Prenzlauer Allee 87, 10405 Berlin, Tel. 030-424 87 95, Schutzgebühr: 3 DM. Literatura Servo ?ESPERO?, z. Hd. von Rolf Beau, Saxoniastr. 35, 04451 Althen, Tel./Fax: 034291-21062.

Tytuł oryginału:Esperanto und Anarchismus

Tłumaczenie:Marta Raczko

Korekta:Łukasz Wróbel

Pierwotny wydawca (wersji niemieckojęzycznej):

Maldekstra Forumo

Gary Nickle

Brusseler Str. 613353