Trwają prace nad nową ustawą ds. azylantów
W sejmie trwają prace nad ustawą o „zwiększeniu ochrony dla cudzoziemców”. Ma ona dotyczyć tych obcokrajowców, którzy poprosili o ochronę na terytorium RP ze względy na to, że w ich kraju ich życie lub zdrowie jest zagrożone, a którzy nie otrzymali statusu uchodźcy. Cudzoziemcy znajdujący się w tej sytuacji mają otrzymywać status „pobytu tolerowanego”.
W Polsce rośnie głównie liczba uchodźców czeczeńskich, których przebywa w Polsce około 5 tysięcy. Przed wejściem do Unii Polska była dla Czeczenów krajem tranzytowym, natomiast od maja 2004 roku unijne regulacje (tzw. „Dublin II”) uniemożliwiają Polsce wypuszczenie Czeczenów za granicę, by mogli się starać o azyl na Zachodzie. Ci, którym udało się nielegalnie przekroczyć granicę, są z powrotem kierowani do Polski.
Organizacje pozarządowe, jak niezależna Europejska Rada Uchodźców i Azylantów (ang. ECRE) uważają, że Polska nie jest przygotowana na tę nową sytuację, wytykając bardzo złe warunki w ośrodkach w jakich żyją uchodźcy, m.in. brak noclegów i dostępu do opieki medycznej i psychologicznej.
Raport Komisji Europejskiej z września 2007 r. ocenia, że z powodu unijnych regulacji dotyczących azylu, Polska odnotowała największy wzrost liczby osób starających się o status uchodźcy, odsyłanych z innych państw UE. Raport ocenia istniejący od 2003 roku w UE system azylowy (znany pod nazwą Dublin II), który przewiduje, że odpowiedzialność za rozpatrywanie wniosku azylowego spoczywa na pierwszym kraju Unii, którego granicę uchodźca przekroczył. W konsekwencji w ramach systemu w 2005 roku do Polski odesłanych zostało z innych państw UE 1196 osób, a wysłanych z Polski – 148 osób.
Według szacunków organizacji pozarządowych w Polsce obecnie przebywa od 4-5 tysięcy Czeczenów, od 1994 roku przejechało przez nasz kraj 30 tysięcy kaukaskich uchodźców. Na ponad 6000 wniosków o przyznanie azylu jedynie 305 zostało rozpatrzonych pozytywnie.
Według planowanej ustawy, osoby które otrzymają ochronę uzupełniającą, będą miały prawo do świadczeń rodzinnych i do pomocy społecznej. Jeżeli będą przebywać na terytorium Polski nieprzerwanie przez 7 lat, będą mogły otrzymać zgodę na osiedlenie się. Według projektu możliwe będzie wydanie odmiennych decyzji w sprawie cudzoziemca i jego najbliższych. Oznacza to, że może dojść do rozdzielenia rodzin w wyniku decyzji urzędników.