Isaac Puente: Programowy esej komunizmu wolnościowego

Tekst Isaaca Puente z 1933 r.

Zniesienie własności

Dążność ta jest charakterystyczna dla wszystkich szkół socjalistycznych i jest koniecznym warunkiem do tego, by jakiś rząd nosił miano komunistycznego. Opiera się ona na naturalnym prawie każdego człowieka - prawie do życia. Opiera się ona na rozumowaniu tak prostym jak np. to: człowiek jako wytwór natury nie może nią motywować prawa do posiadania majątku. Tylko jeden rodzaj własności jest dopuszczalny: ten, który wymuszają nasze potrzeby. Dlatego mamy prawo posiadać tylko to, czego potrzebujemy i będziemy potrzebować. Wszystko co bierzemy niepotrzebnie, zabierając innym, stanowi grabież i bezprawne przywłaszczenie.

Jeżeli nie mamy prawa wykorzystywać przyrody, to tak samo nie mamy prawa wykorzystywać tego co zostało wytworzone przez człowieka. Nikt nie może dążyć do wyprodukowania czegoś swoim własnym wysiłkiem. Wszystko jest owocem współpracy będącej udziałem wielu ludzi. Prawo do posiadania majątku prywatnego jest więc przywilejem niesprawiedliwym i obrzydliwym, który jest przyczyną zróżnicowania majątkowego. Wszystkie prądy socjalistyczne uznają tę dążność, mimo że różnią się poglądami na sposób jej osiągnięcia. Socjaliści uczestnicząc w rządach nie odważyli się nigdy wyjaśnić swych zobowiązań programowych. Komuniści w Rosji nadal tolerują własność prywatną. Obie tendencje marksistowskie zamierzają osiągnąć własność ogólnospołeczną wprowadzając ją stopniowo w ustawodawstwie i oddając władzę państwu. W przeciwieństwie do nich my, anarchiści, nie uznajemy innej drogi osiągnięcia własności ogólnospołecznej jak tylko w prosty i skuteczny sposób, czyli przez usunięcie prawodawstwa, nawet jeśli ją popiera, oraz usunięcie siły (uosobionej w Państwie), nawet jeśli jest środkiem do jej osiągnięcia. W posiadanie społeczne wejdziemy nagle i wszyscy.

Zniesienie państwa

Instytucja państwa z jego warstwami rządzącymi i rządzonymi, z jego zorganizowaną przemocą i organami kierowniczymi jest strukturą sztuczną i pasożytniczą, która może być wykorzeniona bez niszczenia produkcji i życia ekonomicznego. Ponadto państwo stanowi zaprzeczenie wolności, tak osobistej jak i zbiorowej, i komunizm nie stanie się wolnościowy, jeśli zachowa jakiekolwiek pozostałości tej bezużytecznej i fatalnej instytucji.

Społeczeństwo utrzymuje się dzięki pędowi ku wspólnocie, który jest właściwy każdemu człowiekowi, oraz zgodności i zaletom jakie przynosi ze sobą komunizm. Człowiek mający władzę nad innymi staje się twardy i nieczuły. Wielokrotnie zwiększa się w nim okrucieństwo i zło. To właśnie na ołtarzu państwa skupiły się największe zbrodnie w historii i powstały wszystkie przykłady ludzkiego barbarzyństwa.

Państwo usiłuje utrzymać człowieka w stanie niewolniczym, aby zrezygnował na zawsze z tego co utracił, aby znosił niesprawiedliwość i aby tolerował wszelki despotyzm. Wykształca w ludziach służalczość i brak odwagi, który uwłacza ludzkiej godności.

Nowe społeczeństwo powinno przygotować się do wolnego życia, zwiększając zmysł buntowniczości wobec ludzkiego autorytetu oraz wszelkich zalążków tyranii.

Wszelka suwerenność rodzi się w zgromadzeniu

Zebrania zainteresowanych osób będą zawsze niezbędne. Suma wyobrażeń, poglądów i woli zebranych na zgromadzeniu (związkowym lub lokalnym) pozwoli rozwiązać każdy stojący przed wspólnotą problem. Zawsze wyrażać będzie wolę większości, bez względu na jednomyślność lub jej brak.

Nie trzeba narzucać stałych norm ani określonych wzorów. Ustawodawstwo nie jest konieczne, ponieważ zawsze można uznać co trzeba zrobić.

Obowiązek pracy

Zwolnione od niego są dzieci, starcy i chorzy - decyduje o tym zgromadzenie. Kto nie chce pracować i współpracować z ogółem, ten nie może korzystać z owoców wspólnej pracy. Ze swej strony wspólnota zajmie się współdziałaniem gospodarczym, aby uniemożliwić konsumpcję produktów wspólnoty tym, którzy do niej nie chcą należeć.

Nie walczymy z włóczęgami, lecz z pasożytami. Włóczęga może pozostać sobą, gdy podporządkuje się konsekwencjom swego trybu życia i zrezygnuje z korzyści pracy innych. Nikt natomiast nie może zabronić mu korzystania z darów natury. Osobą jakiej nie można tolerować jest pasożyt.

Jednostka będzie mogła sobie wybrać rodzaj pracy spośród różnych pożytecznych zajęć, tzn. takich, które za takie uchodzą wśród społeczności. Będzie jednak musiała szanować umowy zbiorowe. Jak ukazuje filozofia anarchistyczna, w przyrodzie istnieje równowaga sił przeciwstawnych. Tak zwane prawo zachowania materii mówi o zachowaniu równowagi między siłami integrującymi i dezintegrującymi. życie wynika z harmonii między siłą człowieka a siłą otoczenia, które usiłuje zmienić wnętrze człowieka. Zgoda, równowaga czy harmonia musi istnieć między egoizmem a altruizmem, między nienawiścią a miłością, między interesem jednostki a interesem społecznym.

Społeczeństwo będzie musiało mieć na uwadze (proponując rodzaj pracy) warunki osobiste i predyspozycje człowieka, a ten, wybrawszy swą pracę, będzie musiał mieć na uwadze pożytki dla społeczeństwa oraz jego potrzeby.

Równowagę osiągnie się tylko wtedy, gdy przemoc nie zostanie użyta ani do jej tworzenia ani do zapobiegania jej tworzeniu.

Zniesienie płac

Płaca jest wyrazem ekonomicznego niewolnictwa. Stanowi także wyraz społecznej niesprawiedliwości, ponieważ niemożliwością jest taka wycena produktu, by oddać wytwórcy równowartość jego pracy. Praca jest wartością świętą, niezależną od wydatku energii, i nie można mierzyć jej wartości jej owocami. Mierząc wartość pracy jej wytworami osiągamy paradoks: wyczerpująca praca kamieniarza jawi nam się jako bezwartościowa, podczas gdy bezcenna zdaje się być praca mechanika usuwającego awarię uniemożliwiającą wyjście statku w morze. Utrzymanie płac jest daremną próbą wypłacenia każdemu jego ceny - zapłaty i prowadzi do zwiększenia różnic majątkowych między ludźmi, czyli tych różnic, które chcemy usunąć.

Rozumne społeczeństwo winne starać się zadowolić wszystkich zaspokojeniem ich potrzeb, zarówno tych pracujących jak i tych, którzy są niezdolni do pracy. Dlatego też bez względu na rodzaj pracy jaką się wykonuje ma się zawsze prawo do korzystania z ogólnej własności - na miarę swych potrzeb.

Dystrybucja

W każdej miejscowości - podobnie jak czyni to gospodyni - najpierw należy rozpoznać potrzeby a następnie stosownie do nich organizować produkcję i rozdzielać pracę. Postępowanie odwrotne (tak jak robi to państwo) nie może być już bardziej bezsensowne. Po wyprodukowaniu towaru dystrybucja powinna być zgodna z potrzebami, podobnie jak w gospodarstwie domowym: żywność jest racjonowana, gdy jej brakuje, gdy zaś jest jej w bród pozwala się jeść do woli. Dlatego najlepszą gwarancją sukcesu anarchii jest obfitość artykułów pierwszej potrzeby. W systemie kapitalistycznym zaś, produkcja nie jest nastawiona na zaspokojenie potrzeb, co daje początek kryzysom i głodowi.

Zorganizowana dystrybucja wymaga zniesienia wymienialnej waluty - znaku monetarnego, wstrętnego metalu zwanego pieniądzem, źródła chciwości i chorób, a w większych ilościach - źródła kapitału.

Wartość przyznana pieniądzowi zwróci się człowiekowi, wystarczy okazanie zaświadczenia o pracy lub o niezdolności do niej, aby uzyskać dostęp do potrzebnych mu, a posiadanych przez wspólnotę, artykułów.

Wymiana

Równowartość wymienianych towarów nie jest koniecznością. Daje się to, czego zbywa. Bierze się to, czego się potrzebuje i co oferują inni. Usiłowanie utrzymania zasady równowartości towaru przy jego wymianie sankcjonowałaby nierówność między społecznościami - zbytkowne życie jednych regionów i klepanie biedy w innych. Zasada równowartości wymienianych towarów winna być natomiast utrzymana przy handlu z krajami burżuazyjnymi.

Federacje

Wszystkie społeczności będą miały obowiązek przynależenia do konfederacji, co odbywać się będzie za pośrednictwem współpracy gospodarczej i równoznaczne będzie z odmową wymiany usług ze społecznościami, które nie zechcą stanowić części całości i nie dostosują swej gospodarki lokalnej do potrzeb gospodarki ogólnej.

Organizacja gospodarki

Produkty regionów urodzajnych transportowane są do regionów jałowych, z wybrzeża w głąb kraju; górnicy, hodowcy bydła, budowniczowie - dający tym, którzy mają inne zawody i wyniki swej pracy; zrealizuje to jednolity poziom życia na terenie całej konfederacji.

Jednostka we wspólnocie i wspólnota w konfederacji będą musiały dopasować swój interes do interesu społecznego (ogólnego), produkując to, co jest najbardziej potrzebne ogółowi, a zaprzestając produkcji tego, co w innych regionach jest wytwarzane w dostatecznych ilościach. Ponieważ wspólnota harmonizuje pracę jednostek, konfederacja harmonizować będzie pracę różnych społeczności. Początkowo wstrzyma się produkcję w jej dotychczasowym kształcie i proporcjach i pozwoli się na swobodny rozwój oddolnych inicjatyw zagospodarowywania nietkniętych rejonów. Kongresy strukturalne, które winny zbierać się bardzo często, powinny też określać zakres reform, jakie trzeba będzie przeprowadzić we wszystkich dziedzinach życia.

W uporządkowaniu gospodarki narodowej dopomoże wewnętrzna kolonizacja kraju, ponieważ spowoduje zasiedlenie terenów leśnych, wpłynie na budowę dróg, kolei, kanałów, rozbudzi intensywną i rozumną uprawę roli, industrializację wsi i budowę elektrowni wodnych.

Autonomia lokalna

Każdy region, miasto i gmina będą miały pełną autonomię lokalną dla zapewnienia harmonii w gospodarce lokalnej, jednakże w zgodzie z normami konfederacyjnymi i tylko w zakresie decydowania o własnych sprawach. Każda społeczność będzie mogła decydować (poprzez zgromadzenia lokalne) o następujących sprawach:

1. obowiązku produkcyjnym,
2. zapewnieniu warunków do uzyskania odpowiedniego poziomu produkcji,
3. tygodniowej ilości pracy (godzin),
4. rozdziału pracy według zdolności lub według losowania,
5. formie realizacji dystrybucji,
6. reżimie mieszkaniowym,
7. korzyści przyznawanych jednostkom (grunty orne, itp.),
8. obiektach użytku osobistego i publicznego.

Uprawa ziemi

Wspólna uprawa ziemi podnosi wartość pracy, uprzyjemnia wypełnianie zadań i zwiększa oddanie pracownika. Wykształca zmysł współpracy i solidarność. Pozwala korzystać z gruntów leżących dawniej “na miedzy”, lepiej organizuje uprawę i użycie maszyn, a tym samym uwalnia chłopa od ucisku gnębicieli.

Wspólna uprawa pozwala zmniejszyć czas pracy i zwiększyć czas wolny (dla samokształcenia się i podnoszenia stopy życiowej).

Uprzemysłowienie i mechanizacja

Oferują one człowiekowi możność wyzwolenia się od uciążliwości pracy, zmniejszają do minimum jej czas i likwidują jej nieprzyjemne strony. Człowiek ma prawo do odpoczynku i aktywności intelektualnej. Wycieńczony robotnik ma mniej okazji do myślenia, kształcenia się i zajmowania wartościami duchowymi.

Przestępstwa

Wspólnota rezygnuje z sądzenia przestępców, gdyż jest to przedsięwzięcie peszące dla człowieka, któremu nigdy nie uda się zgłębić problemu od strony winowajcy, i który nigdy nie będzie wolny od niebezpieczeństwa uniewinnienia winnego i skazania niewinnego, jak to czyni często biurokratyczny wymiar sprawiedliwości. Wspólnota rezygnuje także z karania przestępców, ponieważ kara nie koryguje postępowania ani nie jest żadnym przykładem. Powoduje złość i bunt a nie skruchę i poprawę. Więzienia i sądy są miejscami, gdzie szerzy się moralna korupcja, hańba ludzkości i obraza sprawiedliwości.

Obrona wspólnoty przed akcjami antyspołecznymi będzie spontaniczna wewnątrz grup i jednostek - ich wynikiem winno być lekceważenie i odosobnienie przestępców. Wobec aktu przestępstwa winniśmy zajmować takie samo stanowisko jak wobec katastrof naturalnych. Nikt nie chce karcić kamienia, który spadając z góry niszczy domostwo i zabija mieszkańców. Dziś nie karze się także chorych psychicznie, którzy porywają się na życie bliźnich, mimo że medycyna używa środków korekcyjnych tak samo złych jak aparat sprawiedliwości. Także one powinny zostać radykalnie zreformowane.

Kwestia armii

Wojna nie będzie możliwa (za wyjątkiem obcych agresji) ponieważ wspólnota zrzeka się wszelkich przejawów imperializmu. Cały lud roboczy będzie zmobilizowany. Ćwiczenia wojskowe, podnoszenie techniki wojennej i zarządzanie armią specjalną (w razie wojny) pozostanie w gestii grup obrony rewolucji. Powstanie ludu przeciw najeźdźcy realizować będzie się w momencie najlepszej gotowości moralnej do walki.

Edukacja

Stopniowo należy dążyć do likwidowania różnic wynikających z podziału pracowników na umysłowych i fizycznych, uznając ich za tak samo wartościowych i zdatnych do wykonywania obu rodzajów pracy. Jedynie wolna rywalizacja winna wykształcać najlepszych i najzdolniejszych. Cała młodzież w wieku od lat 15 do lat 20 będzie zwolniona od obowiązku pracy, aby mieć możliwość rozpoczęcia studiów technicznych: inżynierii, architektury, rolnictwa, chemii, mechaniki, medycyny, itp.

Ciężary nie zwalniają od pracy

Ani jednostka ani wspólnota nie mogą liczyć na cudzą pomoc. Muszą pracować z własnej woli i szukać najlepszych rozwiązań dla każdego problemu. Dla społeczeństwa domagamy się: własności ogólnospołecznej i wspólnego wykorzystywania dóbr bez podziału na biednych i bogatych. Wolności nie uwarunkowanej kaprysem władzy, zniesienia podziału na panów i poddanych. Praca dla wszystkich dla zaspokojenia swych potrzeb. Zniesienia pieniądza deprawującego człowieka. Poprawy warunków życia i pracy ludzi. Bratniego zbliżenia między ludźmi tak, by jednostka żyła w społeczności czyniącej jak najmniej złego.

Przedruk:
za “Fraternite” nr 3.; z “Estudios” 17, maj 1933.

https://cia.media.pl/puente
https://cia.media.pl/michail_bakunin_socjalizm_i_wolnosc
https://cia.media.pl/rewolucja_hiszpanska_czas_milicji