Poznań: "Związki zawodowe a formy zorganizowania się robotników i robotnic"

Wykład, 20 maja 2013 r. godz. 17.30., Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, ul. Klasztorna 24/25

Jarosław Urbański, OZZ inicjatywa Pracownicza

Związki zawodowe a formy zorganizowania się robotników i robotnic. Ujęcie z perspektywy historyczno-socjologicznej

Organizacje i opór robotniczy przybierały, z historycznego punktu widzenia, różną formę ze względu na specyficzną sytuację ekonomiczną i strukturę społeczno-zawodową danego kraju, regionu czy branży. Na przykład w Wielkopolsce istotną rolę odgrywał z jednej strony agrarno-przemysłowy charakter regionu, a z drugiej szczególnie trwałe na tym terenie pozostałości instytucji feudalnych, których ostatnie przejawy zostały zniesione dopiero w latach 30. XX wieku. Ważny był też proces migracji wahadłowej do uprzemysłowionej części Niemiec i zorganizowania na terenie Westfalii
pierwszej polskiej masowej organizacji związkowej – Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. Polacy zorganizowani w autonomiczne związki zawodowe stanowili istotną siłę w kilku falach strajkowych jakie wstrząsnęły Niemcami w początkach XX wieku. Następnie jako reemigranci stanowili człon w walkach klasowych jakie przetoczyły przez Polskę i Wielkopolskę w latach 1919-1923.

Wielkopolska była centrum walk związkowych w przedwojennej Polsce i pozostała ważnym ośrodkiem oporu pracowniczego i związkowego latach po II wojnie światowej. W tym kontekście wydarzenia z 1956 roku nie są czymś zaskakującym. a wręcz naturalną konsekwencją wcześniejszych form ruchu pracowniczego na tym terenie. W latach 80. XX wieku ruch związkowy zaczął trącić na znaczeniu, ale nie oznaczało to, że opór pracowniczy nie ma miejsca. Ciągle powtarzające się cykle wystąpień społecznych dowodzą, że sprzeczności między kapitałem i pracą pozostają nadal nierozwiązanym dylematem. Pozostaje otwarte pytanie, jak dziś kształtują się formy organizacji pracowników i pracownic?