Ach, ci komuniści

Oczywiście, że anarchistów dogmatyków może być wielu. Nie zgadzam się jednak z postawieniem sprawy, że anarchizm po wojnie roku stracił na swej świeżości. Wręcz przeciwnie. Anarchizm stale pozostaje świeży, dostarcza w dalszym ciągu świetnych narzędzi do analizy mechanizmów władzy, państwa czy funkcjonowania gospodarki kapitalistycznej czy nawet sprzeczności w myśli marksistowskiej, której nie dostrzegał Marks i marksiści (i mówię tu z góry - jestem z jak najszerszym włączaniem elementów marksizmu do anarchizmu, tylko po prostu po wywaleniu jego autorytarnych elementów).

Jego siła nie bierze się jednak tylko z walorów negatywnych (czyli krytyki zaistniałego stanu rzeczy), lecz także pozytywnych. Jest empirycznie sprawdzalny, proponuje logiczną i spójną alternatywę. Ponadto źródłem jego siłī i aktualności jest również jest bezkompromisowość. Jak to trafnie spostrzegł prof. Ryszka - anarchistyczne związki, niejednokrotnie słabsze od innych, dzięki swojej postawie potrafiły o wiele więcej wywalczyć dla robotników niż inne. Anarchizm - i tu znowu trafnie ujął to profesor - nie korumpował się, po prostu walczył. I to jest jego największa zaleta, oczywiście w moim mniemaniu, w przeciwieństwie do marksizmu, który się skorumpował (a co przewidywał Bakunin) stając się siłą reakcyjną w niektórych sytuacjach (np. we Włoszech w latach 60-tych i 70-tych, i mówię tu oczywiście o autonomicznym czy nawet czystym marksizmie, tylko jego interpretacji dokonywanej przez partie komunistyczne).

Ale spójrzmy na tę warstwę krytyczną na kilku przykładach. Anarchizm doskonale potrafił w XX wieku odnaleźć się w krytyce totalitaryzmu i autorytaryzmu, niejako przewidując jego powstanie, bowiem pokazał jaka jest natura władzy i państwa oraz jakie wypływają z tego niebezpieczeństwa, zwracając także uwagę na zagrożenia płynące zmożliwego zamordyzmu marksistowskiego. Zatracił świeżość w tym wymiarze ?

A może zatracił świeżość w krytyce modelu "demokracji burżuazyjnej" wskazując, że "reprezentanci narodu" będą dalej wyzyskiwać, dalej rabować i służyć interesom warstw posiadających, tylko, że w "imieniu ludu" jak to pisał Bakunin, wskazując, że model ten będzie nadal skuteczny dla "nich" bo reprezentanci) czy będą chcieli czy nie) zostaną finansowo i ideologicznie uzależnieni od elit ekonomicznych, a one same zadbają także zadbają o odpowiednie "wychowanie" społeczeństw. Czy to się w jakimś calu zdezaktualizowało ?

I tu zgadza się większość badaczy, że to jest właśnie źródło aktualności anarchizmu. Jego dokładna i uniwersalna analiza państwa, władzy i patologii płynących z tego, do tego przecież stopnia, że w dużej mierze zgadzają się z nią nieanarchiści. I tu znowu pokazywał urojenia marksistów co do sensu wykorzystywania państwa jako narzędzia "wyzwolenia" co musiało prowadzić do zniewolenia i jest logicznie błędne.

Spójrz na powstanie państw "realnego socjalizmu" (czyli de facto kapitalizmu państwowego). Mimo, że nie miały one większego umotywowania w pracach Marksa, znajdziesz doskonałą krytykę ich formuły w pracach M. Bakunina (i czy Bakunin stracił wobec tego świeżość w swych pracach ?), która następnie została wykorzystana przez całą skrajną lewicę odcinającą się od dziedzictwa ZSRR i innych demoludów. (w tym elemencie to właśnie Grinberg i Waldenberg widzą główne źródło siły anarchizmu)

Spójrz na walkę anarchistów (oczywiście najbardziej P. Kropotkina) z tzw. darwinizmem społecznym, prymitywnym przeinaczeniem osiągnięć nauki w celu zalegitymizowania wolnego rynku. I tu anarchizm świetnie się sprawdził, udowadniając, że Spencer Huxley popełniali bzdury (ten pierwszy zdążył się nawet wycofać ze swych fanaberii). Ostatecznie w latach 70-tych XX wieku przyznano całkowitą rację Kropotkinowi.

Czy bakuninowski opis relacji pomiędzy państwami, konieczność ich stałej rywalizacji i wojowania się zdezaktualizowały ? Czy nie mamy już hegemonów, wojen, walk o interesy ? To, że coś z wierzchu inaczej wygląda nie oznacza, że ma inny charakter. A może Chomsky, który wprost udowadnia w swych pracach tę Bakuninowską teorię, myli się ? On też nie jest świeży ?

Krytyka mechanizmów funkcjonowania władzy,natury państwa, kapitalizmu i kapitału, analiza szkód społecznych wyrządzanych przez religię oraz patriotyzm i nacjonalizm etc. Czy nie jest to świeże ? Czy nie pozostaje ona nad wyraz aktualna ?

Co do Twojej drugiej części teorii. Masz i nie masz racji. Anarchizm w czystej postaci przetrwał do naszych czasów. Ale rzeczywiście dopiero wymieszanie się czy po prostu łączenie go z różnymi odłamami wolnościowego marksizmu (do którego przecież wcześniej włączono wiele elementów anarchizmu) stworzyło niejako drugi tor dla rozwoju myśli oraz ruchu i faktycznie dopiero wtedy w czasach powojennych ruch wolnościowy dostał wiatru w żagle (najlepszym przykładem jest bodaj ruch autonomiczny we Włoszech). I rzeczywiście w wielu krajach ciężko jest mówić na ile dany ruch wolnościowy jest jeszcze anarchistyczny, a na ile marksistowski (dlatego sam wolę określenie "lewica wolnościowa").

W dużej mierze problem polega na tym, że żaden inny ruch polityczny nie był tak izolowany jak anarchizm. Oczywiście były z tego pozytywy, ale także pewne negatywy. Zbytnia homogeniczność nie służyła mu w dłuższej perspektywie i tu się zgodzę. Ale sądzę, że od lat 60-tych ruch z tego zaczyna wychodzić i wszystko przed nami.

"Wszelkie państwo to sojusz bogatych przeciwko biednym, sojusz posiadających władzę przeciwko tym, którymi rządzą"
http://drabina.wordpress.com

Dużo słusznych rzeczy ale z tym że "dopiero w latach powojennych ruch wolnościowy dostał wiatru w żagle" to chyba żartujesz.

W latach powojennych masz właśnie kompletny schyłek anarchizmu (z jakimiś wyjątkami) w porównaniu z tym co było przed wojną.
Co do lat 60 to rzeczywiście anarchizm się wtedy zaczął trochę odradzać ale skażony subkulturowością, pacyfizmem itd.

Dopiero niedawno można mówić o autentycznym odrodzeniu anarchizmu i nie nastąpiło to bynajmniej poprzez adaptację marksizmu a raczej powrót do korzeni

Dużo słusznych rzeczy ale z tym że "dopiero w latach powojennych ruch wolnościowy dostał wiatru w żagle" to chyba żartujesz.

Nie nie żartowałem tylko skrajnie nie jasno się wyraziłem. Miałem na myśli, że właśnie po wmieszaniu różnych wątków marksizmu wolnościowego i innych (czyli w latach 60-tych), ruch anarchistyczny zaczął się odradzać po II WŚ. Upały mi nie służą i niestety popełniłem ten grzech, że strasznie nie wyraźnie się wyraziłem. Najmocniej przepraszam.

"Wszelkie państwo to sojusz bogatych przeciwko biednym, sojusz posiadających władzę przeciwko tym, którymi rządzą"
http://drabina.wordpress.com

Pisząc o anarchizmie miałem na myśli oczywiście ruch społeczny inspirowany anarchizmem, a nie przetrwalnikowe formy istnienia w postaci kołek wzajemnej adoracji wspominających dawne chwały. Dyskusja Bakunina z Marksem, miała znaczenie gdzieś do 1917 r., poźniej już żaden Bakunin nie był potrzebny, wystarczyło opisać rzeczywistość rosyjską. Dyskusja Kropotkina z darwinistami społ. także miała swoje 5 minut kiedy była toczona, po II wojnie św. już nikt w głównym nurcie debaty politycznej nie uzasadniał kapitalizmu w taki sposób. To są jednie ciekawostki z zakresu myśli społecznej, a nie świeże spojrzenie na otaczającą rzeczywistość.

Faktem jest, że po II wojnie św. anarchizm jako ruch społeczny już się nie odrodził. Rok 1968 kiedy anarchizm wrócił na ulice był jednocześnie jego największą porażką. Wyrwane ze swojego klasowego kontekstu teorie anarchistyczne posłużyły jako nawóz pod nowoczesny, konsumpcyjny kapitalizm. Bez anarchistycznego burzenia starych hierarchii społecznych i teorii wyzwolenia jednostki, kapitalizm ugiął by się pod swoim konserwatywnym ciężarem.

A do kolegi/koleżanki poniżej, mógłbyś wskazać na jakieś przykłady tego powracającego do korzeni "odrodzenia" anarchizmu w ostatnich latach?? Bo coś o takim czymś nie słyszałem.

W anarchizmie znacznie trudniej o dogmatyzm niż np. w marksizmie, bo nie ma tutaj jednolitego kanonu, jednolitej doktryny, czy czegoś podobnego.

Na pozostałą część wypowiedzi nie chce mi się odpowiadać, bo mnie obecnie nudzą oderwane filozoficzne dywagacje w stylu "a co by było gdyby babcia miała wąsy".

To nie jest takie proste Xavier. Być może w odniesieniu do poszczególnych nurtów i myślicieli masz rację. To o tyle, pewne podejście może być zarzewiem dogmatyzmu - przykładowo bakuninowska koncepcja o niepodzielnej wolności może być dla odbiorcy zewnętrznego pewnym objawem dogmatyzmu charakterystycznego dla anarchistów.

"Wszelkie państwo to sojusz bogatych przeciwko biednym, sojusz posiadających władzę przeciwko tym, którymi rządzą"
http://drabina.wordpress.com

To w marksizmie kiedykolwiek był jeden kanon...? Ciekawa i bardzo niedogmatyczna (haha) hipoteza.

W anarchizmie z wszystkim jest znacznie trudniej - oczywiście, prócz poczucia humoru.

Akurat to o czym piszesz nie ma nic wspólnego z dogmatyzmem. Każda idea czy ruch polityczny dąży do mniej lub bardziej zdefiniowanego celu. W tym zakresie wypracowuje krytykę tego co jest, narzędzia teoretyczne do analizy rzeczywistości i metody jakimi ten cel zamierza osiągnąć. W momencie gdy wiadomym jest, że praktyczna realizacja któregoś z tych punktów nie przybliża do zamierzonego celu, a mimo to dana grupa czy ruch go stosuje bo np. Marks tak powiedział, albo dlatego że tak jest "bardziej anarchistycznie" itp. wtedy możemy mówić o dogmatyzmie. W tym sensie anarchizm jest w takim samym stopniu podatny na dogmatyzm jak każdy inny ruch czy idea.

Natomiast twoje dywagacje wynikają co najwyżej z niezrozumienia natury i funkcji władzy, która zawsze opiera się na przemocy i chęć lub niechęć ludzi ma z tym niewiele wspólnego.

Co zrobic z ludzmi ktorzy nie chca sami decydowac i wola zeby to robil za nich ktos inny?

Twoje pytanie jest retoryczne bądź absurdalne.

Żeby na nie odpowiedzieć musimy zrozumieć że anarchizm jest póki co tylko ruchem i ideologią. Zanim stanie się ustrojem, upłynie wile lat i walki. Ale jak będzie to ustrój to pewne rzeczy będą naturalne.

I wtedy będzie to takie pytanie jakby dziś ktoś by mówił że chce powrotu do niewolnictwa, albo do feudalizmu. A to jest niemozliwe nie dlatego że ktoś chce czy nie, tylko dlatego że takie formy i mechanizmy prawne już nie istnieją. Prawne bo to była kwestia prawna (i ekonomiczna of c)

"To można pogodzić (tak uważam) z anarchizmem"

Ależ oczywiście, że można, ba nawet trzeba i ba ! zawsze godzony był z anarchizmem. Elementy kapitału (i innych form socjalistycznej krytyki kapitalizmu) zawsze stanowiły nieodzowną część anarchistycznej krytyki kapitalizmu (intonowano różne rzeczy, jedne wątki rozwijano, innym pomniejszano rangę, etc). Przecież to Bakunin jako pierwszy podjął się tłumaczenia "Kapitału" na język rosyjski.

"Na tym przykładzie widać, że to władza polityczna i kościelna tworzy stosunki ekonomiczne, a nie odwrotnie. To jest myślenie bliskie anarchizmowi."

A otwórz sobie "Boga i państwo" Bakunina i na wstępie masz wprost zadeklarowane, że "historia ludzkości to odbicie historii ekonomii" (czy jakoś tak, z głowy piszę). Po prostu nie jest to akurat tak jednoznaczne jak piszesz, np. Bakunin i Kropotkin byli bliżsi tezie, że to jednak stosunki ekonomiczne są źródłem władzy (ale także gwarantem wolności, o której nie może być mowy bez równości, dobrobytu i wolności ekonomicznej, rozumianej jako wolność od terroru pracy najemnej i wyzysku) (chociaż oczywiście to było zmienne. Wyraźnie widoczny jest brak jednolitej wizji. Przykładowo jednym razem Bakunin pisał, że to własność prywatna jest źródłem władzy, natomiast innym razem Bakunin pisał o tym, że to religia i pewien narzucony przez weń sposób myślenia jest źródłem). Osobiście jestem bliższy formułowaniu tezy, że to jednak stosunki ekonomiczne tworzą władze.

"Wszelkie państwo to sojusz bogatych przeciwko biednym, sojusz posiadających władzę przeciwko tym, którymi rządzą"
http://drabina.wordpress.com

Co to znaczy, że tezy Marksa zaprzeczają poglądom późniejszych "marksistów"? Coś takiego jak marksizm w zasadzie w ogóle nie istnieje, bo sam Marks nigdy spójnego zestawu poglądów nie przedstawił, a wręcz przeciwnie - niektóre jego tezy (szczególnie jeśli porównać te z początku i końca jego działalności) są sprzeczne. To Lenin [parę wniosków Marksa zaadaptował i włączył do własnej doktryny, można zatem mówić raczej o tym, że poglądy Marksa są sprzeczne z ideami jego interpretatorów. Kapitał jest zresztą o tyle podobny do Biblii, że oba dzieła można rozumieć na kilka różnych sposobów.